Эстэр 1 глава

У другі год царавання Артаксэркса, вялікага цара, у першы дзень месяца Нісан бачыў сон Мардахэй, сын Яіра, сына Сэмэя, сына Кіса з пакалення Бэньяміна, юдэй, знакаміты чалавек; пражываў ён у горадзе Сузы і спаўняў службу пры царскім двары. І быў у яго сон такі: пачуліся крыкі, гоман і грымоты, і землятрус, і замяшанне страшэннае на зямлі. І вось, два вялікія драконы прыйшлі, гатовыя да бою між сабой; і пачалася страшная бойка іх, і сабраліся народы ў дзень цёмны і ліхі, і паўстала страшэннае замяшанне ў жыхароў зямлі. І забаяліся яны пагібелі, ды прызвалі Бога. І дзеля гэтага іх клічу ўзнікла крыніца невялікая, якая вырасла ў вельмі вялікую раку і расцяклася ў найбагацейшыя воды. З’явілася святло і сонца, і прыніжаныя былі ўзвышаны і знішчылі магутных. Калі Мардахэй убачыў гэты сон, устаўшы з ложка, ён разважаў, што хоча Бог зрабіць; і залегла гэта ў яго душы, пакуль не выявілася.

 

Вот что произошло во времена царствования царя Артаксеркса. Артаксеркс царствовал над ста двадцатью семью областями от Индии до Эфиопии.

І было гэта ў дні Асуэра, які цараваў ад Індыі аж да Егіпта над ста дваццаццю сямю правінцыямі,

 

Царь Артаксеркс правил на троне в столичном городе Сузах.

калі ён сядзеў на пасадзе свайго царства ў горадзе Сузы, дык вось, ён у трэці год свайго валадарання справіў вялікае застолле для ўсіх сваіх князёў і паслугачоў, для наймужнейшых персаў і мідзян, магнатаў і правіцеляў правінцый, якія разам з ім былі,

 

В третий год своего царствования Артаксеркс устроил пир для своих приближённых и вождей. Там были все военачальники и знатные персидские и мидийские вожди.

каб паказаць багацці слаўнага царства свайго, а таксама бляск і веліч магутнасці сваёй на працягу доўгага часу, а менавіта на працягу ста васьмідзесяці дзён.

 

Пир продолжался сто восемьдесят дней, и в течение всего этого времени царь Артаксеркс показывал огромное богатство своего царства и великолепную красоту и богатство своего дворца.

І па заканчэнні дзён застолля запрасіў ён увесь народ, які знаходзіўся ў Сузах, ад найбольшага аж да найменшага; і ён загадаў прыгатаваць сямідзённае застолле на панадворку саду царскага палаца.

 

Когда прошли эти сто восемьдесят дней, царь Артаксеркс устроил во внутреннем саду царских палат ещё один пир, который продолжался семь дней. На пир были приглашены все, кто находился в столичном городе Сузах, от самого знатного до самого незначительного человека.

І з кожнага боку віселі тканіны, якія служылі для будавання палатак: і палатняныя, і гіяцынтавыя, якія падтрымліваліся вісонавымі і пурпуровымі вяроўкамі, што былі прасунуты ў срэбраныя кольцы і падпіраліся мармуровымі калонамі; таксама залатыя і срэбраныя лыжкі стаялі на ізумруднай падлозе, высланай пароскім каменем і іншымі камянямі рознага колеру.

 

Этот внутренний сад был отделан белыми и синими льняными драпировками, которые прикреплялись шнурами из белого льна и пурпурной ткани, висящиx на серебряных кольцах и мраморных столбах. Там были ложа, сделанные из золота и серебра. Эти ложа были установлены на полу, выложенном мозаикой из порфира, мрамора, перламутра и других дорогих камней.

А тыя, што запрошаны былі, пілі з залатых і рознакаляровых чар цудоўнае віно, — бо яно было варта царскай велічы, — было яго вельмі шмат ды асабліва падавалася.

 

Напитки подавались в золотых сосудах, и один сосуд был не похож на другой! И было там очень много царского вина, ибо царь был очень щедр.

І да піцця ніхто не змушаў, бо так загадаў цар усім загадчыкам дому свайго, каб кожны дзейнічаў па сваёй волі.

 

Он приказал своим слугам давать каждому гостю столько вина, сколько тот пожелает. И слуги, разносившие вино, повиновались царю.

Таксама царыца Васці справіла жаночае застолле ў палацы царскім жанчынам, дзе звычайна цар Асуэр прабываў.

 

Царица Астинь тоже устроила пир для женщин в царских палатах.

Такім чынам, на сёмы дзень, калі цар развесяліўся піццём віна, загадаў Маўману, і Базату, і Гарбону, і Багату, і Абгату, і Зэтару, і Хархасу — сямі еўнухам, якія цару Артаксэрксу паслугавалі,

 

На седьмой день пира царь был в весёлом, приподнятом настроении от выпитого вина. Он отдал приказ семи евнухам, которые служили ему. Эти евнухи были: Мегуман, Бизфа, Харбона, Бигфа, Авагфа, Зефар и Каркас.

каб прывялі царыцу Васці перад цара, узлажыўшы ёй на галаву царскую дыядэму, каб паказаць усім народам і князям яе прыгажосць: бо вызначалася надта вялікай прыгажосцю.

 

Он приказал этим семи евнухам привести к нему царицу Астинь в царской короне. Она должна была прийти для того, чтобы показать свою красоту вождям и знатным людям, ибо царица была очень красива.

Яна не згадзілася і па загадзе цара, які ён перадаў праз еўнухаў, прыйсці не пажадала; дык цар, загневаўшыся ды надта ўзгарэўшыся абурэннем,

 

Но когда слуги передали царице Астинь царский приказ, она отказалась прийти. Тогда царь очень разгневался.

запытаў у мудрацоў, якія ведалі даўнейшыя часы, бо справы цара разбіраліся перад усімі абазнанымі ў законе і судзе продкаў, —

 

У царя был обычай спрашивать у мудрецов совета о законе и наказаниях. И царь Артаксеркс поговорил с мудрецами, которые понимали закон

а блізкімі яму былі Харсэна, і Сэтар, і Адмата, і Тарсіс, і Марэс, і Марсана, і Мамухан, — сем князёў персаў і мідзян, якія бачылі аблічча цара ды займалі першыя месцы ў царстве:

 

и были его приближёнными. Их звали Каршена, Шефар, Адмафа, Фарсис, Мерее, Марсена и Мемухан — семь самых знатных князей Персидских и Мидийских. У них были особые привилегии видеть царя. Они были самыми важными в царстве.

«Як па законе належыць абысціся з царыцай Васці, якая не захацела споўніць загад Асуэра цара, які быў перададзены праз еўнухаў?»

 

Царь спросил этих людей: "Как по закону нужно поступить с царицей Астинь? Она не подчинилась приказанию царя Артаксеркса, переданному ей через евнухов".

І ў прысутнасці цара і князёў Мамухан адказаў: «Не толькі цара абразіла царыца Васці, але і ўсіх князёў і ўсе народы, якія пражываюць ва ўсіх правінцыях цара Асуэра.

 

Тогда Мемухан ответил царю в присутствии других приближённых: "Царица Астинь поступила плохо. Она виновна перед царём, вождями и всем народом из всех областей царя Артаксеркса.

Калі бо слова царыцы разыдзецца паміж усіх жанчын, дык яны пагрэбуюць сваімі мужамі ды скажуць ім: “Цар Асуэр загадаў прывесці да яго царыцу Васці, і яна не захацела”.

 

Я говорю это, потому что все остальные женщины услышат о том, что сделала царица Астинь и перестанут повиноваться своим мужьям. Они скажут своим мужьям: "Царь Артаксеркс приказал привести царицу Астинь, а она отказалась прийти".

Вось, у гэты самы дзень усе жонкі князёў персаў і мідзян, пачуўшы, што сказала царыца, скажуць тое самае князям царскім; адсюль пагарда і гнеў.

 

Сегодня жёны персидских и мидийских вождей услышали о том, что сделала царица. И эти женщины, зная, как поступила царица, будут то же говорить и знатным вождям царя. И непочтительность и злоба будут повсюду.

Калі табе, валадару, падабаецца, дык няхай выйдзе эдыкт ад цябе ды хай будзе напісана між законаў персаў і мідзян, якія нельга змяніць, што Васці не можа больш уваходзіць да цара Артаксэркса ды няхай яе годнасць царскую аддасць цар яе сяброўцы, больш вартай, чым яна.

 

Если царю угодно, вот мой совет: пусть царь издаст царский указ, и пусть он будет записан в персидских и мидийских законах, которые не могут быть изменены, о том, что Астинь больше никогда не будет входить к царю Артаксерксу. А её царский сан пусть царь передаст другой, которая лучше её.

І гэта хай распаўсюдзяць ва ўсіх правінцыях царства твайго, якое вельмі вялікае, і ўсе жанчыны, ад найбольшай да найменшай, хай аддадуць пашану сваім мужам».

 

Когда царский указ будет объявлен во всех уголках его огромного царства, все женщины, станут оказывать почтение своим мужьям, от самого знатного до самого незначительного".

Спадабалася яго парада цару і князям, і зрабіў цар па парадзе Мамухана.

 

Царь и его знатные приближённые были очень довольны этим советом. И царь Артаксеркс сделал так, как посоветовал Мемухан.

І паслаў ён лісты ва ўсе правінцыі царства свайго, каб кожны народ мог пачуць і прачытаць на розных мовах з [рознымі] літарамі, што мужы ёсць князі і старэйшыны ў сваіх дамах і што жонкі ўсе, якія з імі, павінны быць ім паслухмянымі.

 

Он разослал письма во все части своего царства. В каждую область он послал письма, написанные на языке этой области. Каждому народу он послал письма на его родном языке. Эти письма объявляли каждому на его родном языке, что всякий мужчина должен быть господином в своей семье.