Пераклад Васіля Сёмухі
1 І памёр Самуіл. І сабраліся ўсе Ізраільцяне, і плакалі па ім, і пахавалі яго ў доме ягоным, у Раме. Давід устаў і сышоў да пустыні Фаран.
2 Быў нехта ў Маоне, а маёнтак яго на Карміле, чалавек вельмі багаты; у яго было тры тысячы авечак і тысяча коз; і быў ён пры стрыжцы авечак на Карміле.
3 Імя чалавека таго — Навал, а імя жонкі ягонай — Авігея. Гэтая жанчына была вельмі разумная і прыгожая з твару, а ён — чалавек жорсткі і ліхі норавам; ён быў з роду Халева.
4 І пачуў Давід у пустыні, што Навал стрыжэ авечкі свае.
5 І паслаў Давід дзесяць хлопчыкаў, і сказаў Давід хлопчыкам: узыдзеце на Карміл і ідзеце да Навала, і павітайце яго ад майго імя,
6 і скажэце так: мір табе, мір дому твайму, мір усяму твайму;
7 сёньня я пачуў, што ў цябе стрыгуць авечкі; вось, пастухі твае былі з намі, і мы ня крыўдзілі іх, і нічога ў іх не прапала за ўвесь час, пакуль яны былі на Карміле;
8 спытайся ў слуг тваіх, і яны скажуць табе; дык вось, знойдуць хлопчыкі ўпадабаньне ў вачах тваіх, бо ў добры дзень прыйшлі мы; дык дай рабам тваім і сыну твайму Давіду, што знойдзе рука твая.
9 І пайшлі людзі Давідавыя, і сказалі Навалу ад імя Давіда ўсе гэтыя словы, і замоўклі.
10 І ўскочыў Навал, і адказваў слугам Давідавым, і сказаў: хто такі Давід, і хто такі сын Ясэеў? сёньня стала многа рабоў, якія ўцякаюць ад гаспадароў сваіх;
11 няўжо мне ўзяць хлябы мае і ваду маю, і мяса, прыгатаванае мною стрыгалям маім, і аддаць людзям, пра якіх ня ведаю, адкуль яны?
12 І пайшлі назад людзі Давідавыя сваёй дарогай і вярнуліся, і прыйшлі і пераказалі яму ўсе словы гэтыя.
13 Тады Давід сказаў людзям сваім: аперажэцеся кожны мечам сваім. І ўсе аперазаліся мечамі сваімі, аперазаўся і сам Давід сваім мечам, і пайшлі за Давідам каля чатырохсот чалавек, а дзьвесьце засталіся каля абозу.
14 А Авігеі, жонцы Навалавай, паведаміў адзін слуга, сказаўшы: вось, Давід прысылаў з пустыні паслоў вітаць нашага гаспадара, але ён абышоўся зь імі груба;
15 а гэтыя людзі вельмі добрыя да нас, ня крыўдзілі нас, і нічога не прапала ў нас за ўвесь час, калі мы хадзілі зь імі, быўшы ў полі;
16 яны былі нам аслонаю і ўдзень і ўначы ўвесь час, калі мы пасьвілі статкі паблізу іх;
17 дык вось, падумай і паглядзі, што рабіць; бо непазьбежна пагражае бяда гаспадару нашаму і ўсяму дому ягонаму, а ён — чалавек ліхі, нельга гаварыць зь ім.
18 Тады Авігея пасьпешліва ўзяла дзьвесьце хлябоў і два мяхі зь віном, і пяць авечак падрыхтаваных і пяць мераў сушанага зерня, і сто вязанак разынак і дзьвесьце вязанак смокваў, і наўючыла на аслоў,
19 і сказала слугам сваім: ідзеце паперадзе мяне, вось, я пайду за вамі. А мужу свайму Навалу нічога не сказала.
20 Калі ж яна, седзячы на асьле, спускалася па схілах гары, вось, насустрач ёй ідзе Давід і людзі ягоныя, і яна сустрэлася зь імі.
21 І Давід сказаў: так, дарэмна я ахоўваў у пустыні маёмасьць гэтага чалавека, і нічога не прапала з таго, што належала яму; ён плаціць мне злом за дабро;
22 няхай тое і тое зробіць Бог з ворагамі Давіда, і яшчэ болей зробіць, калі да сьвітаньня з усяго, што належыць Навалу, я пакіну таго, што мочыцца да сьцяны.
23 Калі Авігея ўбачыла Давіда, дык пасьпяшалася сысьці з асла і ўпала перад Давідам на твар свой і пакланілася да зямлі;
24 і ўпала да ног ягоных і сказала: на мне грэх, гаспадару мой; дазволь рабыні тваёй гаварыць у вушы твае і паслухай слоў рабыні тваёй.
25 Няхай гаспадар мой не зважае на гэтага ліхога чалавека, на Навала; бо якое імя ў яго, такі і ён. Навал — імя яго, і вар’яцтва ягонае зь ім. А я, рабыня твая, ня бачыла слуг гаспадара майго, якіх ты прыслаў.
26 І сёньня, гаспадару мой, жывы Гасподзь і жывая душа твая! Гасподзь не дазволіць табе ісьці праліваць кроў і ўтрымае руку тваю ад помсты, і сёньня хай будуць, як Навал, ворагі твае і зламысьнікі гаспадара майго.
27 Вось гэтыя дарункі, якія прынесла рабыня твая гаспадару майму, каб даць іх хлопчыкам, якія служаць гаспадару майму.
28 Даруй віну рабыні тваёй; Гасподзь мусова зладзіць гаспадару майму дом трывалы, бо войны Госпада вядзе гаспадар мой, і ліхое ня знойдзецца ў табе праз усё жыцьцё тваё.
29 Калі паўстане чалавек перасьледаваць цябе і шукаць душы тваёй, дык душа гаспадара майго будзе завязана ў вузьле жыцьця ў Госпада Бога твайго, а душу ворагаў тваіх кіне Ён як бы з прашчы.
30 І калі зробіць Гасподзь гаспадару майму ўсё, што казаў пра цябе добрага, і паставіць цябе гаспадаром над Ізраілем,
31 дык ня будзе гэта сэрцу гаспадара майго засмутаю і непакоем, што не праліў марна крыві і ахаваў сябе ад помсты. І Гасподзь адорыць дабром гаспадара майго, і ўзгадаеш рабыню тваю.
32 І сказаў Давід Авігеі: дабраславёны Гасподзь Бог Ізраілеў, Які паслаў цябе сёньня насустрач мне,
33 і дабраславёны розум твой, і дабраславёная ты за тое, што ты цяпер не дазволіла мне ісьці праліваць кроў і помсьціць за сябе.
34 Але, — жывы Гасподзь Бог Ізраілеў, Які стрымаў мяне, каб не зрабіў ліха табе, — калі б ты не пасьпяшалася і ня прыйшла на сустрэчу да мяне, дык да ранішняга сьвітаньня я не пакінуў бы Навалу нікога, хто мачыўся б на сьцяну.
35 І прыняў Давід з рук яе тое, што яна прынесла яму, і сказаў ёй: ідзі зь мірам у дом твой; вось, я паслухаўся голасу твайго і ўшанаваў твар твой.
36 І прыйшла Авігея да Навала, і вось, у яго банкет у доме ягоным, як банкет царскі, і сэрца ў Навала было вясёлае; а ён быў вельмі п’яны; і не сказала яму ні слова, ні большага, ні меншага, да раніцы.
37 А раніцай, калі Навал працьверазеў, жонка ягоная расказала яму пра гэта, і замерла ў ім сэрца ягонае, і зрабіўся ён, як камень.
38 Дзён празь дзесяць уразіў Гасподзь Навала, і ён памёр.
39 І пачуў Давід, што Навал памёр, і сказаў: дабраславёны Гасподзь, Які заплаціў яму за ганьбаваньне мяне Навалам, і Які ахаваў раба свайго ад ліхога; Гасподзь абярнуў злосьць Навалаву на яго ж галаву. І паслаў Давід сказаць Авігеі, што ён бярэ яе сабе за жонку.
40 І прыйшлі слугі Давідавыя і сказалі ёй так: Давід паслаў нас да цябе, каб узяць цябе яму за жонку.
41 Яна ўстала і пакланілася тварам да зямлі і сказала: вось, рабыня твая гатовая быць служанкаю, каб абмываць ногі слуг гаспадара майго.
42 І сабралася Авігея пасьпешліва і села на асла, і пяць служанак суправаджалі яе; і пайшла яна за пасламі Давідавымі і зрабілася яго жонкаю.
43 І Ахінааму з Ізрэеля ўзяў Давід, і абедзьве яны былі яго жонкі.
44 А Саўл аддаў дачку сваю Мэлхолу, жонку Давідавую, Фалтыю, сыну Лаіша, што з Галіма.
Новой Женевской Библии
25:1 И умер Самуил. Смерть Самуила знаменует собой конец целой эпохи в истории Израиля.
все Израильтяне, и плакали по нем. Эти слова подчеркивают то значение, какое имело для Израиля служение Самуила. Ср. оплакивание Иакова (Быт 50:3, 10), Аарона (Чис 20:29) и Моисея (Втор 34:8).
в Раме. См. ком. к 1:1; 9:6.
25:2 в Маоне. См. ком. к 23:24.
на Кармиле. В этой местности Саул в свое время воздвиг себе памятник (см. ком. к 15:12).
25:3 Навал. Авигея утверждает, что это имя означает «безумный» (ст. 25). Однако представляется маловероятным, чтобы родители назвали так ребенка. Вероятнее всего, имя этого человека звучало несколько иначе, Авигея же, желая унизить мужа, намеренно исказила его так, чтобы сделать похожим на слово «безумный».
Авигея. Имя Авигея в переводе означает «отец мой ликует».
из рода Халева. См. Нав 14:13; Нав 15:13.
25:8 сыну твоему Давиду. Ср. обращение Давида к Саулу «Отец мой» в 24:12.
25:14 но он обошелся... грубо. Букв.: «пронзительно кричал» или «бросался». Оскорбив посланных Давидом слуг, Навал тем самым продемонстрировал свою нечестивость. Этот же оборот встречается в словах Самуила (15:19), укоряющего Саула за то, что он «бросился» на имущество амаликитян (ср. 14:32).
25:16 они были для нас оградою. Люди Давида не только не наносили ущерба имуществу Навала (ст. 7), но и охраняли принадлежавшие ему стада и пастухов (ст. 21).
25:19 А мужу своему Навалу ничего не сказала. В свете неблагодарных и недальновидных поступков Навала не вызывает удивления тот факт, что Авигея не известила мужа о своем намерении встретиться с Давидом (ст. 17). См. сходный поступок Ионафана (14:1). Проявив исключительную проницательность, Авигея признает в Давиде избранника Господнего (см. ст. 28 и ком.). Ее решение пойти против воли мужа подпадает под сказанное в Деян 5:29 о том, что «должно повиноваться больше Богу, нежели человекам».
25:23 пала пред Давидом на лице свое. Авигея склоняется перед Давидом так же, как он сам прежде склонялся пред Саулом (24:9).
25:25 Навал — имя его, и безумие его с ним. См. ком. к 25:3.
25:28 дом твердый. Авигея осознает божественное предназначение Давида (см. 2Цар 7:11−16) настолько же хорошо, насколько безнадежно заблуждается относительно этого ее муж (ст. 10−11).
войны Господа ведет господин мой. Авигея намекает на различие между истинной миссией Давида как воина и его сиюминутной страстью к мести, напоминая о призвании будущего царя сражаться во имя Господа, оставив личные обиды и оскорбления на суд Божий.
и зло не найдется в тебе. Давид всячески старается не принести вреда помазаннику Божиему (24:6, 10), однако, судя по всему, не видит никаких препятствий к тому, чтобы жестоко отомстить человеку, не отмеченному избранием свыше. Личная месть врагу, даже если этот враг — Навал, в определенном смысле поставила бы Давида в один ряд с Саулом. Поэтому позже Давид вознесет хвалу Господу за то, что Он, действуя через Авигею, предохранил его от греха кровопролития (ст. 32).
25:29 душа господина моего будет завязана в узле жизни у Господа. В древнееврейском тексте в данном месте использована метафорическая игра слов, выражающая такую степень безопасности, которой может обладать лишь тот, кто во всем и полностью полагается на Господа.
душу врагов твоих бросит Он как бы пращею. Возможный перевод: «жизнь врагов твоих отлетит от них, как брошенная Его пращею». Авигея прибегает к еще одной метафоре (см. предыдущий ком.), предрекающей судьбу врагов Давида.
25:32 благословен Господь... Который послал тебя ныне навстречу мне. Давид осознает провиденциальный характер своей встречи с Авигеей и славит Господа за Его заботу. Авигею, проявившую незаурядную рассудительность, он также не обходит своей благодарностью (ст. 33).
25:37 когда Навал отрезвился. Букв.: «когда вино вышло из Навала». В древнееврейском тексте здесь обыгрывается созвучность имени Навал слову, обозначающему сосуд для хранения вина (или иной жидкости). Тем самым подчеркиваете ничтожность человека, провинившегося перед Давидом.
25:39 благословен Господь. С помощью Господа Давид избегает искушения личной мести, однако наказание настигло Навала и без участия Давида. Услышав, что Бог поразил Навала, Давид возносит двойную хвалу Господу, предохранившему его от греха и справедливо покаравшему нечестие Навала.
25:40−44 Авигея... Ахиноаму... Мелхолу. Давид имеет теперь трех жен: Мелхолу, дочь Саула, которая прежде, в его отсутствие, была отдана другому; Ахиноаму (носящую то же имя, что и жена Саула, 14:50), и Авигею, бывшую до того женой Навала.