Пераклад Чарняўскага 2017
1 У другі год царавання Артаксэркса, вялікага цара, у першы дзень месяца Нісан бачыў сон Мардахэй, сын Яіра, сына Сэмэя, сына Кіса з пакалення Бэньяміна, юдэй, знакаміты чалавек; пражываў ён у горадзе Сузы і спаўняў службу пры царскім двары. І быў у яго сон такі: пачуліся крыкі, гоман і грымоты, і землятрус, і замяшанне страшэннае на зямлі. І вось, два вялікія драконы прыйшлі, гатовыя да бою між сабой; і пачалася страшная бойка іх, і сабраліся народы ў дзень цёмны і ліхі, і паўстала страшэннае замяшанне ў жыхароў зямлі. І забаяліся яны пагібелі, ды прызвалі Бога. І дзеля гэтага іх клічу ўзнікла крыніца невялікая, якая вырасла ў вельмі вялікую раку і расцяклася ў найбагацейшыя воды. З’явілася святло і сонца, і прыніжаныя былі ўзвышаны і знішчылі магутных. Калі Мардахэй убачыў гэты сон, устаўшы з ложка, ён разважаў, што хоча Бог зрабіць; і залегла гэта ў яго душы, пакуль не выявілася.
2 І было гэта ў дні Асуэра, які цараваў ад Індыі аж да Егіпта над ста дваццаццю сямю правінцыямі,
3 калі ён сядзеў на пасадзе свайго царства ў горадзе Сузы, дык вось, ён у трэці год свайго валадарання справіў вялікае застолле для ўсіх сваіх князёў і паслугачоў, для наймужнейшых персаў і мідзян, магнатаў і правіцеляў правінцый, якія разам з ім былі,
4 каб паказаць багацці слаўнага царства свайго, а таксама бляск і веліч магутнасці сваёй на працягу доўгага часу, а менавіта на працягу ста васьмідзесяці дзён.
5 І па заканчэнні дзён застолля запрасіў ён увесь народ, які знаходзіўся ў Сузах, ад найбольшага аж да найменшага; і ён загадаў прыгатаваць сямідзённае застолле на панадворку саду царскага палаца.
6 І з кожнага боку віселі тканіны, якія служылі для будавання палатак: і палатняныя, і гіяцынтавыя, якія падтрымліваліся вісонавымі і пурпуровымі вяроўкамі, што былі прасунуты ў срэбраныя кольцы і падпіраліся мармуровымі калонамі; таксама залатыя і срэбраныя лыжкі стаялі на ізумруднай падлозе, высланай пароскім каменем і іншымі камянямі рознага колеру.
7 А тыя, што запрошаны былі, пілі з залатых і рознакаляровых чар цудоўнае віно, — бо яно было варта царскай велічы, — было яго вельмі шмат ды асабліва падавалася.
8 І да піцця ніхто не змушаў, бо так загадаў цар усім загадчыкам дому свайго, каб кожны дзейнічаў па сваёй волі.
9 Таксама царыца Васці справіла жаночае застолле ў палацы царскім жанчынам, дзе звычайна цар Асуэр прабываў.
10 Такім чынам, на сёмы дзень, калі цар развесяліўся піццём віна, загадаў Маўману, і Базату, і Гарбону, і Багату, і Абгату, і Зэтару, і Хархасу — сямі еўнухам, якія цару Артаксэрксу паслугавалі,
11 каб прывялі царыцу Васці перад цара, узлажыўшы ёй на галаву царскую дыядэму, каб паказаць усім народам і князям яе прыгажосць: бо вызначалася надта вялікай прыгажосцю.
12 Яна не згадзілася і па загадзе цара, які ён перадаў праз еўнухаў, прыйсці не пажадала; дык цар, загневаўшыся ды надта ўзгарэўшыся абурэннем,
13 запытаў у мудрацоў, якія ведалі даўнейшыя часы, бо справы цара разбіраліся перад усімі абазнанымі ў законе і судзе продкаў, —
14 а блізкімі яму былі Харсэна, і Сэтар, і Адмата, і Тарсіс, і Марэс, і Марсана, і Мамухан, — сем князёў персаў і мідзян, якія бачылі аблічча цара ды займалі першыя месцы ў царстве:
15 «Як па законе належыць абысціся з царыцай Васці, якая не захацела споўніць загад Асуэра цара, які быў перададзены праз еўнухаў?»
16 І ў прысутнасці цара і князёў Мамухан адказаў: «Не толькі цара абразіла царыца Васці, але і ўсіх князёў і ўсе народы, якія пражываюць ва ўсіх правінцыях цара Асуэра.
17 Калі бо слова царыцы разыдзецца паміж усіх жанчын, дык яны пагрэбуюць сваімі мужамі ды скажуць ім: “Цар Асуэр загадаў прывесці да яго царыцу Васці, і яна не захацела”.
18 Вось, у гэты самы дзень усе жонкі князёў персаў і мідзян, пачуўшы, што сказала царыца, скажуць тое самае князям царскім; адсюль пагарда і гнеў.
19 Калі табе, валадару, падабаецца, дык няхай выйдзе эдыкт ад цябе ды хай будзе напісана між законаў персаў і мідзян, якія нельга змяніць, што Васці не можа больш уваходзіць да цара Артаксэркса ды няхай яе годнасць царскую аддасць цар яе сяброўцы, больш вартай, чым яна.
20 І гэта хай распаўсюдзяць ва ўсіх правінцыях царства твайго, якое вельмі вялікае, і ўсе жанчыны, ад найбольшай да найменшай, хай аддадуць пашану сваім мужам».
21 Спадабалася яго парада цару і князям, і зрабіў цар па парадзе Мамухана.
22 І паслаў ён лісты ва ўсе правінцыі царства свайго, каб кожны народ мог пачуць і прачытаць на розных мовах з [рознымі] літарамі, што мужы ёсць князі і старэйшыны ў сваіх дамах і што жонкі ўсе, якія з імі, павінны быць ім паслухмянымі.
Новой Женевской Библии
1:1−22 Царица Астинь отказалась исполнить приказ царя Артаксеркса и прийти на пир, в результате чего была лишена царского достоинства.
1:1 Артаксеркс. Известный также под именем Ксеркса (485/6−465 гг. до Р.Х.), Артаксеркс был персидским царем, прославившимся тем, что объединил империю своего отца Дария, воздвиг несколько удачных построек и вел войны с греками в 480−470 гг. до Р.Х.
ста двадцатью семью областями. Указание на число областей, составлявших в целом двадцать административных округов, или сатрапий персидского царства, свидетельствует о значительных размерах страны, простиравшейся «от Индии и до Ефиопии».
1:2 в Сузах, городе престольном. Акрополь, укрепленный дворец, возвышавшийся над окружавшим его городом Сузы почти на 37 метров. Город Сузы был одной из трех столиц персидского царства и служил зимней резиденцией его правителей. С 1851 г. здесь не раз проводились археологические раскопки.
1:3 в третий год своего царствования. В 483 г. до Р.Х.
Персидская империя (500 г. до Р.Х.).
1:4−7 В течение ста восьмидесяти дней царь демонстрировал свои богатства. Изысканный семидневный пир, устроенный на садовом дворе царского дома, явился кульминацией празднеств. Разнообразие сосудов, в которых подавали напитки, и количество самого вина говорят о том, что щедрость царя не знала границ.
1:9 Астинь (Вашти). Вероятнее всего, это имя происходит от созвучного с ним персидского слова, означающего «возлюбленная» или «наилучшая». Ни в каких других книгах больше не упоминается. Небиблейские источники называют жену царя Артаксеркса именем Аместрис, хотя не исключено, что у царя могло быть несколько жен.
1:12 Еврейский текст не раскрывает причины, заставившие Астинь ослушаться царя, хотя некоторые древнееврейские толкователи объясняют это тем, что ей якобы было велено явиться в обнаженном виде и иметь только корону на голове или что она скрывала физический недостаток. Отказ царицы подчиниться повелению мужа открывает тему выбора между покорностью и непослушанием.
1:13 знающим... времена. Обычно выражение «знать времена» имеет отношение к области астрологии, хотя в данном контексте его, по всей видимости, следует понимать как «знать, что когда надлежало делать» (1Пар 12:32). Царь, только что демонстрирововавший могущество, славу и великолепие своей державы, обращается за советом к мудрецам, «знающим ... времена», т.е. разбирающимся в тонкостях закона и правосудия, и к семи старейшинам (Езд 7:14), ибо не знает, как реагировать на поведение жены.
1:17 всех жен. Мемухан преувеличивает возможные последствия случившегося, предполагая, что пример Астинь заставит жен благородных мужей (княгинь персидских и мидийских) презирать своих мужей и принесет в их семьи пренебрежение и раздоры.
1:19 впишется в законы Персидские и Мидийские и не отменяется. Непреложность силы царского слова играет важную роль (4:11; 8:8). Решение царя удалить Астинь (о ней больше ни разу не говорится как о царице) и заменить ее на более достойную женщину (превосходящую ее как по красоте, так и по нравственным качествам) не подлежит обсуждению.
1:20 Замысел Мемухана состоял в том, чтобы наказание Астинь стало назиданием для всех женщин в царстве и заставило их покориться своим мужьям.
1:22 послал во все области... письма. Почтовая служба персидского царства использовалась для распространения царских указов, которые уже никто не мог отменить, и отличалась своей эффективностью (3:12, 14; 8:9−10; ср. 9:20, 30).