Эстэр 1 глава

У другі год царавання Артаксэркса, вялікага цара, у першы дзень месяца Нісан бачыў сон Мардахэй, сын Яіра, сына Сэмэя, сына Кіса з пакалення Бэньяміна, юдэй, знакаміты чалавек; пражываў ён у горадзе Сузы і спаўняў службу пры царскім двары. І быў у яго сон такі: пачуліся крыкі, гоман і грымоты, і землятрус, і замяшанне страшэннае на зямлі. І вось, два вялікія драконы прыйшлі, гатовыя да бою між сабой; і пачалася страшная бойка іх, і сабраліся народы ў дзень цёмны і ліхі, і паўстала страшэннае замяшанне ў жыхароў зямлі. І забаяліся яны пагібелі, ды прызвалі Бога. І дзеля гэтага іх клічу ўзнікла крыніца невялікая, якая вырасла ў вельмі вялікую раку і расцяклася ў найбагацейшыя воды. З’явілася святло і сонца, і прыніжаныя былі ўзвышаны і знішчылі магутных. Калі Мардахэй убачыў гэты сон, устаўшы з ложка, ён разважаў, што хоча Бог зрабіць; і залегла гэта ў яго душы, пакуль не выявілася.

 

И бы́ло во дни Артаксе́ркса, — э́тот Артаксе́ркс ца́рствовал над ста двадцатью́ семью́ областя́ми от И́ндии и до Ефио́пии, —

І было гэта ў дні Асуэра, які цараваў ад Індыі аж да Егіпта над ста дваццаццю сямю правінцыямі,

 

в то вре́мя, как царь Артаксе́ркс сел на ца́рский престо́л свой, что в Су́зах, го́роде престо́льном,

калі ён сядзеў на пасадзе свайго царства ў горадзе Сузы, дык вось, ён у трэці год свайго валадарання справіў вялікае застолле для ўсіх сваіх князёў і паслугачоў, для наймужнейшых персаў і мідзян, магнатаў і правіцеляў правінцый, якія разам з ім былі,

 

в тре́тий год своего́ ца́рствования он сде́лал пир для всех князе́й свои́х и для слу́жащих при нём, для гла́вных нача́льников во́йска Перси́дского и Миди́йского и для прави́телей областе́й свои́х,

каб паказаць багацці слаўнага царства свайго, а таксама бляск і веліч магутнасці сваёй на працягу доўгага часу, а менавіта на працягу ста васьмідзесяці дзён.

 

пока́зывая вели́кое бога́тство ца́рства своего́ и отли́чный блеск вели́чия своего́ в тече́ние мно́гих дней, ста восьми́десяти дней.

І па заканчэнні дзён застолля запрасіў ён увесь народ, які знаходзіўся ў Сузах, ад найбольшага аж да найменшага; і ён загадаў прыгатаваць сямідзённае застолле на панадворку саду царскага палаца.

 

По оконча́нии сих дней сде́лал царь для наро́да своего́, находи́вшегося в престо́льном го́роде Су́зах, от большо́го до ма́лого, пир семидне́вный на садо́вом дворе́ до́ма ца́рского.

І з кожнага боку віселі тканіны, якія служылі для будавання палатак: і палатняныя, і гіяцынтавыя, якія падтрымліваліся вісонавымі і пурпуровымі вяроўкамі, што былі прасунуты ў срэбраныя кольцы і падпіраліся мармуровымі калонамі; таксама залатыя і срэбраныя лыжкі стаялі на ізумруднай падлозе, высланай пароскім каменем і іншымі камянямі рознага колеру.

 

Бе́лые, бума́жные, и я́хонтового цве́та шерстяны́е тка́ни, прикреплённые виссо́нными и пурпу́ровыми шнура́ми, висе́ли на сере́бряных ко́льцах и мра́морных столба́х.

А тыя, што запрошаны былі, пілі з залатых і рознакаляровых чар цудоўнае віно, — бо яно было варта царскай велічы, — было яго вельмі шмат ды асабліва падавалася.

 

Золоты́е и сере́бряные ло́жа бы́ли на помо́сте, у́стланном камня́ми зелёного цве́та и мра́мором, и перламу́тром, и камня́ми чёрного цве́та.

І да піцця ніхто не змушаў, бо так загадаў цар усім загадчыкам дому свайго, каб кожны дзейнічаў па сваёй волі.

 

Напи́тки подава́емы бы́ли в золоты́х сосу́дах и сосу́дах разнообра́зных, цено́ю в три́дцать ты́сяч тала́нтов; и вина́ ца́рского бы́ло мно́жество, по бога́тству царя́. Питьё шло чи́нно, никто́ не принужда́л, потому́ что царь дал тако́е приказа́ние всем управля́ющим в до́ме его́, что́бы де́лали по во́ле ка́ждого.

Таксама царыца Васці справіла жаночае застолле ў палацы царскім жанчынам, дзе звычайна цар Асуэр прабываў.

 

И цари́ца А́стинь сде́лала та́кже пир для же́нщин в ца́рском до́ме царя́ Артаксе́ркса.

Такім чынам, на сёмы дзень, калі цар развесяліўся піццём віна, загадаў Маўману, і Базату, і Гарбону, і Багату, і Абгату, і Зэтару, і Хархасу — сямі еўнухам, якія цару Артаксэрксу паслугавалі,

 

В седьмо́й день, когда́ развесели́лось се́рдце царя́ от вина́, он сказа́л Мегума́ну, Би́зфе, Харбо́не, Би́гфе и Ава́гфе, Зефа́ру и Карка́су — семи́ е́внухам, служи́вшим пред лицо́м царя́ Артаксе́ркса,

каб прывялі царыцу Васці перад цара, узлажыўшы ёй на галаву царскую дыядэму, каб паказаць усім народам і князям яе прыгажосць: бо вызначалася надта вялікай прыгажосцю.

 

что́бы они́ привели́ цари́цу А́стинь пред лицо́ царя́ в венце́ ца́рском для того́, что́бы показа́ть наро́дам и князья́м красоту́ её; потому́ что она́ была́ о́чень краси́ва.

Яна не згадзілася і па загадзе цара, які ён перадаў праз еўнухаў, прыйсці не пажадала; дык цар, загневаўшыся ды надта ўзгарэўшыся абурэннем,

 

Но цари́ца А́стинь не захоте́ла прийти́ по приказа́нию царя́, объя́вленному че́рез е́внухов.

запытаў у мудрацоў, якія ведалі даўнейшыя часы, бо справы цара разбіраліся перад усімі абазнанымі ў законе і судзе продкаў, —

 

И разгне́вался царь си́льно, и я́рость его́ загоре́лась в нём. И сказа́л царь мудреца́м, зна́ющим пре́жние времена́ — и́бо дела́ царя́ де́лались пред все́ми, зна́ющими зако́н и права́, —

а блізкімі яму былі Харсэна, і Сэтар, і Адмата, і Тарсіс, і Марэс, і Марсана, і Мамухан, — сем князёў персаў і мідзян, якія бачылі аблічча цара ды займалі першыя месцы ў царстве:

 

приближёнными же к нему́ тогда́ бы́ли: Карше́на, Шефа́р, Адма́фа, Фарси́с, Мере́с, Марсе́на, Мемуха́н — семь князе́й Перси́дских и Миди́йских, кото́рые могли́ ви́деть лицо́ царя́ и сиде́ли пе́рвыми в ца́рстве:

«Як па законе належыць абысціся з царыцай Васці, якая не захацела споўніць загад Асуэра цара, які быў перададзены праз еўнухаў?»

 

как поступи́ть по зако́ну с цари́цею А́стинь за то, что она́ не сде́лала по сло́ву царя́ Артаксе́ркса, объя́вленному че́рез е́внухов?

І ў прысутнасці цара і князёў Мамухан адказаў: «Не толькі цара абразіла царыца Васці, але і ўсіх князёў і ўсе народы, якія пражываюць ва ўсіх правінцыях цара Асуэра.

 

И сказа́л Мемуха́н пред лицо́м царя́ и князе́й: не пред царём одни́м вино́вна цари́ца А́стинь, а пред все́ми князья́ми и пред все́ми наро́дами, кото́рые по всем областя́м царя́ Артаксе́ркса;

Калі бо слова царыцы разыдзецца паміж усіх жанчын, дык яны пагрэбуюць сваімі мужамі ды скажуць ім: “Цар Асуэр загадаў прывесці да яго царыцу Васці, і яна не захацела”.

 

потому́ что посту́пок цари́цы дойдёт до всех жён, и они́ бу́дут пренебрега́ть мужья́ми свои́ми и говори́ть: «царь Артаксе́ркс веле́л привести́ цари́цу А́стинь пред лицо́ своё, а она́ не пошла́».

Вось, у гэты самы дзень усе жонкі князёў персаў і мідзян, пачуўшы, што сказала царыца, скажуць тое самае князям царскім; адсюль пагарда і гнеў.

 

Тепе́рь княги́ни Перси́дские и Миди́йские, кото́рые услы́шат о посту́пке цари́цы, бу́дут то же говори́ть всем князья́м царя́; и пренебреже́ния и огорче́ния бу́дет дово́льно.

Калі табе, валадару, падабаецца, дык няхай выйдзе эдыкт ад цябе ды хай будзе напісана між законаў персаў і мідзян, якія нельга змяніць, што Васці не можа больш уваходзіць да цара Артаксэркса ды няхай яе годнасць царскую аддасць цар яе сяброўцы, больш вартай, чым яна.

 

Е́сли благоуго́дно царю́, пусть вы́йдет от него́ ца́рское постановле́ние и впи́шется в зако́ны Перси́дские и Миди́йские и не отменя́ется, о том, что А́стинь не бу́дет входи́ть пред лицо́ царя́ Артаксе́ркса, а ца́рское досто́инство её царь переда́ст друго́й, кото́рая лу́чше её.

І гэта хай распаўсюдзяць ва ўсіх правінцыях царства твайго, якое вельмі вялікае, і ўсе жанчыны, ад найбольшай да найменшай, хай аддадуць пашану сваім мужам».

 

Когда́ услы́шат о сём постановле́нии царя́, кото́рое разойдётся по всему́ ца́рству его́, как оно́ ни велико́, тогда́ все жёны бу́дут почита́ть муже́й свои́х, от большо́го до ма́лого.

Спадабалася яго парада цару і князям, і зрабіў цар па парадзе Мамухана.

 

И уго́дно бы́ло сло́во сие́ в глаза́х царя́ и князе́й; и сде́лал царь по сло́ву Мемуха́на.

І паслаў ён лісты ва ўсе правінцыі царства свайго, каб кожны народ мог пачуць і прачытаць на розных мовах з [рознымі] літарамі, што мужы ёсць князі і старэйшыны ў сваіх дамах і што жонкі ўсе, якія з імі, павінны быць ім паслухмянымі.

 

И посла́л во все о́бласти царя́ пи́сьма, пи́санные в ка́ждую о́бласть письмена́ми её и к ка́ждому наро́ду на языке́ его́, что́бы вся́кий муж был господи́ном в до́ме своём, и что́бы э́то бы́ло объя́влено ка́ждому на приро́дном языке́ его́.