Пераклад Антонія Бокуна
1 І наблізіліся дні паміраць Давіду, і загадаў ён сыну свайму Салямону, кажучы:
2 «Я ўзыходжу на шлях [жыхароў] усёй зямлі. Ты ж будзь цьвёрды і будзь мужны.
3 І захоўвай загады ГОСПАДА, Бога твайго, і хадзі шляхамі Ягонымі, і захоўвай пастановы Ягоныя, і прыказаньні Ягоныя, і прысуды Ягоныя, і сьведчаньні Ягоныя, як напісана ў Законе Майсеевым, каб меў ты посьпех у-ва ўсім, што ты будзеш рабіць, і паўсюль, куды ты пойдзеш,
4 каб зьдзейсьніў ГОСПАД слова Сваё, якое гаварыў мне, кажучы: “Калі сыны твае будуць захоўваць шляхі свае і калі будуць хадзіць перад абліччам Маім у праўдзе ўсім сэрцам сваім і ўсёю душою сваёй, ня будзе адкінуты нашчадак твой ад пасаду Ізраіля”.
5 І ты таксама ведаеш, што зрабіў мне Ёаў, сын Цэруі, што ён зрабіў з двума начальнікамі войска Ізраіля, з Абнэрам, сынам Нэра, і з Амасам, сынам Етэра, якіх ён забіў. Ён праліў кроў вайны ў [час] міру, і апаганіў крывёй вайны пояс на сьцёгнах сваіх і сандалы на нагах сваіх.
6 Учыні з ім паводле мудрасьці тваёй, і не дазволь зыйсьці сівізне ягонай у адхлань у супакоі.
7 А сынам Барзілая з Гілеаду зьявіш міласэрнасьць, і няхай яны ядуць за сталом тваім, бо яны прыйшлі з дапамогаю, калі я ўцякаў перад Абсаломам, братам тваім.
8 І вось, пры табе Шымэй, сын Гера, Бэн’ямінец з Бахурыму, які праклінаў мяне ліхім праклёнам у дзень, калі я ішоў у Маханаім, але ён сустрэў мяне каля Ярдану, і я прысягнуў яму на ГОСПАДА, кажучы: “Не заб’ю цябе мячом”.
9 Але ты не даруеш яму, бо ты чалавек мудры, і ведаеш, што яму зрабіць, і зьвядзеш сівізну ягоную ў крыві ў адхлань».
10 І супачыў Давід з бацькамі сваімі, і быў пахаваны ў горадзе Давіда.
11 Сорак гадоў валадарыў Давід над Ізраілем: у Хеўроне валадарыў сем гадоў, а ў Ерусаліме валадарыў трыццаць тры гады.
12 І сеў Салямон на пасадзе Давіда, бацькі свайго, і валадараньне ягонае вельмі ўмацавалася.
13 І прыйшоў Адонія, сын Хагіты, да Батшэвы, маці Салямона, і яна сказала: «Ці з мірам прыходзіш?» Ён адказаў: «З мірам».
14 І сказаў: «[Маю] слова маё да цябе». Яна сказала: «Гавары».
15 І ён сказаў: «Ты ведаеш, што валадараньне было [прызначана] мне, і ўвесь Ізраіль зьвяртаў аблічча сваё на мяне, каб я валадарыў, але валадарства адыйшло ад мяне, і яно ў брата майго, бо ГОСПАДАМ яно [дадзена] яму.
16 А цяпер адну просьбу прашу ў цябе; не адварочвайся ад аблічча майго». Яна сказала яму: «Гавары».
17 І ён сказаў: «Прашу, каб ты сказала валадару Салямону, бо ён не адвернецца ад аблічча твайго, каб за жонку даў мне ён Абішаг Шунамянку».
18 І Батшэва сказала: «Добра, я пагавару адносна цябе з валадаром».
19 І прыйшла Батшэва да валадара Салямона, каб пагаварыць з ім пра Адонію. І валадар устаў на спатканьне з ёй, і пакланіўся ёй, і сеў зноў на пасад свой. І паставіў ён пасад для маці валадара, і яна села праваруч яго.
20 І яна сказала: «Маю да цябе адну малую просьбу, не адвярніся ад аблічча майго». І сказаў ёй валадар: «Прасі, маці мая, бо я не адвярнуся ад аблічча твайго».
21 І яна сказала: «Дай Абішаг Шунамянку за жонку Адоніі, брату твайму».
22 І адказаў валадар Салямон, і сказаў маці сваёй: «Чаму ты просіш Абішаг Шунамянку для Адоніі? Прасі таксама валадарства яму! Бо ён — старэйшы брат мой, мае пры сабе Абіятара сьвятара і Ёава, сына Цэруі».
23 І прысягнуў валадар Салямон на ГОСПАДА, кажучы: «Няхай гэта зробіць мне Бог, і гэта дадасьць, калі ня супраць душы сваёй сказаў Адонія слова гэтае.
24 І цяпер, як жывы ГОСПАД, Які моцна паставіў мяне і пасадзіў на пасад Давіда, бацькі майго, і Які, як прадказваў, пабудаваў мне дом, сёньня Адонія будзе забіты!»
25 І паслаў валадар Салямон Бэнаю, сына Егаяды, і ён забіў [Адонію], і той памёр.
26 А Абіятару сьвятару сказаў валадар: «Ідзі ў Анатот на поле тваё, бо ты — чалавек, [варты] сьмерці; але сёньня я не заб’ю цябе, бо ты насіў Каўчэг Госпада ГОСПАДА перад абліччам Давіда, бацькі майго, і ты перанёс усе цяжкасьці, якія пераносіў бацька мой».
27 І выгнаў Салямон Абіятара, каб ня быў ён сьвятаром ГОСПАДА, і споўнілася слова ГОСПАДА, якое Ён прамовіў пра дом Гэлія ў Шыло.
28 І дайшла вестка [пра гэта] да Ёава, бо Ёаў прыхіліўся да Адоніі, хоць да Абсалома не схіляўся. І ўцёк Ёаў у Намёт ГОСПАДА, і ўхапіўся за рогі ахвярніка.
29 І паведамілі валадару Салямону, што Ёаў уцёк у Намёт ГОСПАДА і вось, ён пры ахвярніку. І паслаў Салямон Бэнаю, сына Егаяды, кажучы: «Ідзі і забі яго!»
30 І ўвайшоў Бэная ў Намёт ГОСПАДА, і сказаў [Ёаву]: «Гэта кажа валадар: "Выходзь!"» А той сказаў: «Ня выйду, але тут памру». І Бэная пераказаў слова гэтае валадару, кажучы: «Гэтак прамовіў Ёаў і гэтак адказаў».
31 І сказаў яму валадар: «Зрабі, як ён сказаў, і забі яго, і пахавай яго, і ачысьці мяне і дом бацькі майго ад нявіннай крыві, якую выліў Ёаў.
32 І зьверне ГОСПАД кроў ягоную на галаву ягоную, бо ён забіў двух мужоў праведных і лепшых за яго, і забіў іх мячом, і ня ведаў [пра гэта] бацька мой Давід; [ён забіў] Абнэра, сына Нэра, начальніка войска Ізраіля, і Амасу, сына Етэра, начальніка войска Юды.
33 І зьвернецца кроў іхняя на галаву Ёава і на галаву насеньня ягонага вечна. А для Давіда і насеньня ягонага, і для дому ягонага, і для пасаду ягонага няхай будзе супакой ад ГОСПАДА вечна».
34 І пайшоў Бэная, сын Егаяды, і ўдарыў [Ёава], і забіў яго. І быў ён пахаваны ў доме сваім у пустыні.
35 І паставіў валадар Бэнаю, сына Егаяды, начальнікам над войскам замест яго, а Цадока сьвятара паставіў валадар на месца Абіятара.
36 І паслаў валадар, і паклікаў Шымэя, і сказаў яму: «Пабудуй сабе дом у Ерусаліме, і жыві там, і не выходзь адтуль нікуды.
37 У дзень, калі ты выйдзеш і пяройдзеш ручай Кедрон, ведай, што сьмерцю памрэш. Кроў твая будзе на галаве тваёй».
38 І сказаў Шымэй валадару: «Добрае слова, якое прамовіў гаспадар мой, валадар. Так і зробіць слуга твой». І жыў Шымэй у Ерусаліме шмат дзён.
39 І сталася, што праз тры гады двое слугаў Шымэя ўцяклі да Ахіша, сына Маахі, валадара Гату. І паведамілі Шымэю, кажучы: «Вось, слугі твае ў Гаце».
40 І ўстаў Шымэй, і сеў на асла свайго, і пайшоў у Гат да Ахіша шукаць слугаў сваіх, і пайшоў Шымэй, і прывёў слугаў сваіх з Гату.
41 І паведамілі Салямону, што Шымэй хадзіў у Гат з Ерусаліму і вярнуўся.
42 І паслаў валадар, і паклікаў Шымэя, і сказаў яму: «Ці не запрысяг я табе на ГОСПАДА і ці не засьведчыў табе, кажучы: “У дзень, калі ты зыйдзеш адсюль і пойдзеш туды ці сюды, ведай, што сьмерцю памрэш”? І ты казаў мне: “Добрае слова, якое я пачуў”.
43 Дык чаму не захаваў ты прысягі перад ГОСПАДАМ і загаду, які я табе даў?»
44 І сказаў валадар Шымэю: «Ты ведаеш усё гэтае зло, і ведае сэрца тваё, якое зло ты зрабіў бацьку майму Давіду. І зьверне ГОСПАД ліхоту тваю на галаву тваю.
45 А валадар Салямон будзе дабраслаўлёны, і пасад Давіда будзе трываць перад абліччам ГОСПАДА вечна».
46 І валадар загадаў Бэнаі, сыну Егаяды, і ён выйшаў, і ўдарыў яго, і ён памёр. І ўмацавалася валадарства ў руцэ Салямона.
Новой Женевской Библии
2:1 и завещал он. Подобно Иакову (Быт 49), Моисею (Втор 31:1−8), Иисусу Навину (23:1−16) и Самуилу (1Цар 12:1−25), Давид произносит предсмертную речь. Каждая из этих речей посвящена передаче властных полномочий и знаменует собой наступление новой эпохи в истории Израиля.
2:2 в путь всей земли. Т.е. в могилу (Нав 23:14).
2:3 ходя путями Его и соблюдая уставы Его и заповеди Его. Давид наказывает Соломону хранить верность Господу и соблюдать Его заповеди, стяжая тем самым Его благословение (ср. Втор 6:2; 8:6, 11; 10:12−13; 11:22). В случае, если бы Соломон не прислушался к словам отца, его самого и весь Израиль ожидали бы тяжкие испытания (Втор 31:7, 23; Нав 1:6, 7, 9, 18; 1Цар 4:9).
2:4 если сыны твои будут наблюдать за путями своими. В завещании Соломону Давид отчасти повторяет то, что было возвещено ему Господом через пророка Нафана (2Цар 7:7−16) и затем прозвучало в благодарственной молитве самого Давида (2Цар 7:18−29).
от всего сердца своего и от всей души своей. См. Втор 4:29 и 6:5. Когда Иисуса Христа спросили, какая заповедь является «наибольшей», Он также повторил эти слова (Мф 22:35−40).
2:5 Иоав, сын Саруин. Иоав был одним из самых удачливых военачальников Давида, но при этом не отличался разборчивостью в средствах для достижения цели (см. ком. к 1:7). Давид просит Соломона не оставить безнаказанными убийство Иоавом своих соперников — Авенира, сына Нирова (2Цар 3:22−30) и Амессай, сына Иеферова (2Цар 20:4−10). Иоав заслужил кару не только тем, что Авенира и Амессаю он убил вероломно, но и потому, что при этом «пролил кровь бранную во время мира», что по закону было недопустимо (Втор 19:1−13; Втор 21:1−9).
2:7 сынам Верзеллия. См. 2Цар 17:27−29; 2Цар 19:31−40.
чтоб они были между питающимися твоим столом. Давид просит Соломона приблизить сыновей Верзеллия ко двору и обеспечить им содержание за государственный счет (ср. 2Цар 9:7; 2Цар 19:28; 4Цар 25:29; Неем 5:17).
2:8 Семей, сын Геры. См. 2Цар 16:5−8; 2Цар 19:16−23.
2:9 не оставь его безнаказанным. Закон Моисеев воспрещал поношения и проклятия в адрес правителей (ср. 21:10; Исх 22:28).
2:10 в городе Давидовом. Т.е. в Иерусалиме.
2:11 Времени царствования Давида над Израилем было сорок лет. Давид царствовал приблизительно с 1010 по 970 г. до Р.Х. В последние годы он, по-видимому, правил совместно с Соломоном (1:38−40).
в Хевроне царствовал он семь лет и тридцать три года царствовал в Иерусалиме. До взятия Давидом Иерусалима его столицей в течение семи лет был Хеврон.
Цари Иудеи и Израиля (Третья книга царств 2:12)
2:15 весь Израиль обращал на меня взоры свои, как на будущего царя. Адония явно принимает желаемое за действительное (1:7−10).
ибо от Господа это было ему. Этими словами Адония как бы признает священное право Соломона на престол, но последующая его просьба отдать ему Ависагу свидетельствует о противоположном.
2:17 чтоб он дал мне Ависагу Сунамитянку в жену. Ввиду того, что в древности на Ближнем Востоке царю полагалось иметь богатый двор и многочисленную семью, желание Адонии получить в жены Ависагу вполне понятно. Находясь при Давиде, Ависага оставалась девственницей (1:1−4), и поэтому формально это желание Адонии не было противозаконным (Втор 22:30). Тем не менее, если бы Адонии удалось сделать Ависагу своей женой, это явилось бы открытым вызовом молодому царю (ср. 2Цар 3:6−7; 2Цар 12:8; 2Цар 16:20−24).
2:18−20 Вирсавия соглашается исполнить просьбу Адонии, однако непонятно, чем объясняется такое ее решение: либо она поддалась на уловку царевича, либо просто хотела закончить разговор, заранее зная, каким будет ответ Соломона.
2:19 села по правую руку его. Т.е. на самое почетное место (Пс 109:1; Мф 20:21).
2:23 И поклялся царь Соломон Господом. Соломон призвал Господа покарать его, если Адония не понесет наказание за дерзкое посягательство на царскую власть (см. ком. к 1:17).
2:24 укрепивший меня и посадивший меня на престоле. См. ст. 12. и устроивший мне дом, как говорил Он. Судя по 11:42 и 14:21, Ровоам, сын и наследник Соломона, родился приблизительно в то время, когда его отец воцарился над Израилем (ср. 1Пар 22:9−10).
2:26 ты достоин смерти, но... я не умерщвлю тебя. Принимая во внимание, что священник Авиафар в свое время носил ковчег Божий (2Цар 15:24, 25, 29) и делил с Давидом тяготы и лишения (1Цар 22:20−23; 1Цар 23:6−9; 1Цар 30:7; 2Цар 17:15; 2Цар 19:11), Соломон смягчает наказание и изгоняет его в родовое владение в Анафофе. Анафоф располагался в шести километрах к северо-востоку от Иерусалима.
2:27 исполнилось слово. Повествователь всегда отмечает исполнение обещанного Господом (8:20; 12:15; 15:29; 16:12). В данном случае с изгнанием Авиафара сбывается пророчество об умалении и отстранении от священнического служения дома Илиева(1Цар 2:30−36).
2:28 убежал Иоав в скинию Господню. См. ком. к 1:39, 50.
2:29 пойди, умертви его. Иоав мог бы найти убежище у алтаря только в том случае, если бы его вина заключалась в непредумышленном убийстве (Исх 21:14). Поддержка же, оказанная им мятежному Адонии, давала Соломону право исполнить волю отца и убить Иоава, даже укрывшегося в скинии.
2:32 поразил мечем... Авенира... Амессая. Несмотря на то, что в свое время они выступали на стороне противников Давида, Авенир был назначен царем военачальником израильского войска (2Цар 3:27), а Амессай — иудейского (2Цар 20:8−10); естественно, Иоав, также военачальник, видел в них серьезных соперников.
2:35 Садока священника поставил царь... вместо Авиафара. Первоначально Давид назначил двух первосвященников — Авиафара и Садока (2Цар 8:17). После изгнания Авиафара первосвященниками в Израиле становились только потомки Садока (1Цар 2:35).
2:39 в Гефе. Геф был одним из пяти главных городов филистимлян (Нав 13:3; 1Цар 6:16; 1Цар 21:10−11; 1Цар 27:2).