Пераклад Антонія Бокуна
1 І паслаў валадар, і сабраліся да яго ўсе старшыні Юды і Ерусаліму.
2 І ўвайшоў валадар у Дом ГОСПАДА, і ўсе людзі Юды, і ўсе жыхары Ерусаліма з ім, і сьвятары, і прарокі, і ўвесь народ ад малога да вялікага. І прачытаў ён у вушы іхнія ўсе словы Кнігі Запавету, якую знайшлі ў Доме ГОСПАДА.
3 І стаў валадар на ўзвышэньні, і заключыў запавет перад абліччам ГОСПАДА, што яны будуць хадзіць за ГОСПАДАМ і будуць захоўваць прыказаньні Ягоныя, сьведчаньні Ягоныя і пастановы Ягоныя ўсім сэрцам і ўсёй душой, каб выканаць словы запавету гэтага, якія запісаныя ў кнізе гэтай. І ўвесь народ далучыўся да запавету.
4 І загадаў валадар Хількіі, вялікаму сьвятару, і іншым сьвятарам, і вартаўнікам парогаў, каб выкінулі са Сьвятыні ГОСПАДА ўсе рэчы, зробленыя для Баала, і для Астарты, і для ўсяго войска нябеснага. І ён спаліў усё гэта па-за Ерусалімам у даліне Кедрону, а попел іхні занёс у Бэтэль.
5 І прыбраў ён службітаў паганскіх, якіх паставілі валадары Юды, і якія кадзілі на ўзгорках у гарадах Юды і ў ваколіцах Ерусаліму, і якія кадзілі Баалу, сонцу, месяцу, сузор’ям і ўсяму войску нябеснаму.
6 І вынес ён з Дому ГОСПАДА Астарту, і [занёс] па-за Ерусалім да ручая Кедрон, і спаліў яе каля ручая Кедрон, і сьцёр яе на парахно, і кінуў яе на магілы людзей простых.
7 І разваліў ён дамы распусьнікаў, якія былі пры Доме ГОСПАДА, дзе жанчыны ткалі адзеньне для Астарты.
8 І выгнаў ён усіх сьвятароў [паганскіх] з гарадоў Юды, і апаганіў узгоркі, дзе сьвятары гэтыя кадзілі, ад Гевы да Бээр-Шэвы. І зруйнаваў узгорак брамы, які быў каля ўваходу ў браму Егошуа, начальніка гораду, з левага боку ад гарадзкой брамы.
9 І сьвятарам узгоркаў забараніў прыходзіць да ахвярніка ГОСПАДА ў Ерусаліме, толькі маглі яны есьці праснакі між братамі сваімі.
10 І апаганіў ён Тафэт, які ў даліне Бэн-Гінном, каб ужо ніхто не праводзіў сына свайго або дачку праз агонь для Малоха.
11 І прыбраў коней, якіх валадары Юды пасьвячалі сонцу, ад уваходу ў Дом ГОСПАДА каля жытла Натан-Мэлеха, эўнуха, якое на панадворку, і спаліў агнём калясьніцы сонца.
12 І ахвярнікі на даху верхняга пакоя Ахаза, якія зрабілі валадары Юды, і ахвярнікі, якія зрабіў Манаса ў абодвух панадворках Дому ГОСПАДА, валадар зьнішчыў, і прыбраў адтуль, а пыл ад іх укінуў у ручай Кедрон.
13 І апаганіў ён узгоркі насупраць Ерусаліму з правага боку гары Аліўнай, якія Салямон, валадар Ізраіля, паставіў для Астарты, брыдоты Сідонцаў, і для Кемоша, брыдоты Мааву, і для Мількома, брыдоты сыноў Амона.
14 І паразьбіваў ён слупы, і высек [сьвятыя] гаі, і засыпаў месца іхняе косткамі чалавечымі.
15 І таксама ахвярнік, які ў Бэтэлі, узгорак, зроблены Ерабаамам, сынам Навата, які ўвёў у грэх Ізраіля, таксама ахвярнік гэты і ўзгорак разваліў, і спаліў, і сьцёр у пыл, і спаліў Астарту.
16 І глянуў Ёсія, і ўбачыў магілы, якія там [былі] на гары, і паслаў, і загадаў узяць косткі з магілаў, і спаліў іх на ахвярніку, і апаганіў яго паводле слова ГОСПАДА, якое абвясьціў чалавек Божы, што абвяшчаў падзеі гэтыя.
17 І сказаў [Ёсія]: «Што гэта за помнік, які я бачу?» І сказалі яму жыхары гораду: «Гэта магіла чалавека Божага, які прыйшоў з Юды і абвясьціў тое, што ты зрабіў з ахвярнікам у Бэтэлі».
18 І сказаў ён: «Пакіньце яго [ў супакоі]. Няхай ніхто не чапае костак ягоных». І косткі ягоныя пакінулі некранутымі разам з косткамі прарока, які прыйшоў з Самарыі.
19 І таксама ўсе дамы ўзгоркаў, якія [былі] ў гарадах Самарыі і якія пабудавалі валадары Ізраіля, каб гнявіць [Госпада], Ёсія разваліў і зрабіў з імі так, як зрабіў у Бэтэлі.
20 І пазабіваў ён усіх сьвятароў узгоркаў, якія там [былі] пры ахвярніках, і спаліў на іх косткі чалавечыя, і вярнуўся ў Ерусалім.
21 І загадаў валадар усяму народу, кажучы: «Спраўляйце Пасху ГОСПАДА, Бога вашага, як напісана ў кнізе Запавету гэтага».
22 Бо не была спраўляная Пасха ад дзён судзьдзяў, якія судзілі Ізраіля, і праз усе дні валадароў Ізраіля і валадароў Юды.
23 Толькі ў васямнаццатым годзе валадара Ёсіі спраўлялі Пасху ГОСПАДА ў Ерусаліме.
24 І таксама Ёсія вынішчыў тых, якія выклікалі духаў памерлых, і варажбітоў, і [зьнішчыў] тэрафімаў, ідалаў і ўсе брыдоты, якія былі бачаныя ў зямлі Юды і ў Ерусаліме, каб выканаць словы Закону, запісаныя ў кнізе, якую знайшоў сьвятар Хількія ў Доме ГОСПАДА.
25 Перад ім не было такога валадара, які б навярнуўся да ГОСПАДА ўсім сэрцам сваім і ўсёю душою сваёй, і ўсёю сілаю сваёй паводле ўсяго Закону Майсея, і пасьля яго не зьявіўся падобны яму.
26 Аднак ГОСПАД не спыніў ярасьці гневу Свайго, які ўзгарэўся супраць Юды за ўсе зьнявагі, якімі гнявіў Яго Манаса.
27 І сказаў ГОСПАД: «Нават Юду Я адкіну ад аблічча Майго, як Я адкінуў Ізраіля. І адкіну горад гэты, які Я выбраў, Ерусалім, і Дом [Божы], пра які Я сказаў: “Там будзе імя Маё!”»
28 А іншыя дзеяньні Ёсіі і ўсё, што ён зрабіў, запісаныя ў Кнізе летапісаў валадароў Юды.
29 У дні ягоныя фараон Нэхо, валадар Эгіпту, пайшоў на валадара Асірыі на раку Эўфрат. І выйшаў насустрач яму валадар Ёсія, і, калі ўбачыў яго, быў забіты ім у Мэгіддо.
30 І павезьлі слугі ягоныя забітага на калясьніцы з Мэгіддо, і прывезьлі ў Ерусалім, і пахавалі яго ў магіле ягонай. А народ краіны ўзяў Егаахаза, сына ягонага, і памазаў яго, і паставіў яго валадаром на месца бацькі ягонага.
31 Егаахаз меў дваццаць тры гады, калі стаў валадаром, і валадарыў ён у Ерусаліме тры месяцы. Імя маці ягонай — Хамуталь, дачка Ярэміі з Лібны.
32 І рабіў ён ліхоту ў вачах ГОСПАДА, паводле ўсяго таго, што рабілі бацькі ягоныя.
33 І фараон Нэхо ўвязьніў яго ў Рыўлі, у зямлі Хамат, каб не валадарыў ён у Ерусаліме, і наклаў на краіну даніну — сто талентаў срэбра і талент золата.
34 І паставіў фараон Нэхо валадаром Эліякіма, сына Ёсіі, замест Ёсіі, бацькі ягонага, і зьмяніў імя ягонае на Егаякім. А Егаахаза ўзяў і завёў у Эгіпет, і ён там памёр.
35 І Егаякім даваў фараону срэбра і золата, і мусіў ён ападаткаваць зямлю, каб даваць срэбра паводле [слова] з вуснаў фараона, і ад кожнага чалавека ў зямлі [Юды] паводле вызначанага падатку ён вымагаў срэбра і золата, каб даваць фараону Нэхо.
36 Егаякім меў дваццаць пяць гадоў, калі стаў валадаром, і адзінаццаць гадоў валадарыў у Ерусаліме. Імя маці ягонай — Зэбіда, дачка Пэдаі з Румы.
37 І рабіў ён ліхоту ў вачах ГОСПАДА, усё, як рабілі бацькі ягоныя.
Комментарии МакДональда
3. Обновление завета (23:1−3)
Царь собрал священное собрание в храме и прочел слова книги завета всем собравшимся. Стоя на возвышенном месте, он заключил завет исполнять все слова закона. Народ тоже заключил завет с Господом.
4. Реформы Иосии (23:4−30)
23:4−9 Далее следует перечень реформ, предпринятых Иосией. Он очистил храм от всех вещей, связанных с идолопоклонством, сжег их и велел прах отнести в Вефиль (чтобы осквернить тамошнее святилище). Он сместил и, вероятно, убил священников, занимавшихся идолопоклонстовм. Он вынес деревянную статую Астарты из храма, сжег ее и разбросал пепел на кладбище общенародном. Он разрушил дома блудилищные, где, в храмовой области, собирались мужчины, занимавшиеся проституцией (содомиты), где женщины ткали одежды для образа Астарты. Он осквернил высоты. Это значит, что он сделал их непригодными для будущего использования. Он вывел всех жрецов из городов Иудейских, где они приносили Иегове жертвы на высотах. Бог постановил, чтобы жертвоприношения делались в Иерусалиме. Иосия запретил этим жрецам нести служение в храме, но долю опресноков они получали.
23:10−12 Он осквернил и разрушил Тофет, языческое святилище на долине сыновей Еннома, где детей приносили в жертву Молоху. Он отменил коней, посвященных солнцу, и сжег огнем колесницы, которые цари Иудейские использовали в связи с поклонением солнцу. Он разрушил идолопоклоннические жертвенники, построенные Ахазом и Манассией. Сам Манассия убрал эти жертвенники после своего обращения (2Пар 33:15), но идолопоклонник Аммон, вероятно, вернул их на место. Иосия уничтожил их, чтобы они больше никогда не использовались.
23:13−14 Он осквернил высоты к югу от Елеонской горы (Масличной горы), которые существовали со времен Соломона. Он изломал языческие статуи, и срубил дубравы (посвященные Астарте), а также осквернил место, на котором они находились, наполнив его костями человеческими.
23:15−18 Он разрушил жертвенник, который в Вефиле, и сжег высоту. Потом он взял кости из находившихся неподалеку могил и сжег их на остатках жертвенника. («И израильтяне, и язычники считали человеческие кости вечным осквернением»). Все это было исполнением пророчества, которое за 300 лет до того человек Божий изрек Иеровоаму. Иосия — один из немногих героев Писания, имена которых были известны еще до их рождения (3Цар 13:2). Он был избранным сосудом, предопределенным для исполнения пророчества безымянного пророка против жертвенника Вефильского.
Когда царь Иосия увидел могилу человека Божия, выступавшего против жертвенника Вефильского, он приказал, чтобы никто не трогал кости пророка. Так что они остались там, вместе с костями другого безымянного пророка, который приходил из Самарии (см. 3Цар 13:30−31).
23:19−20 Реформы царя распространились даже на Самарию. Очевидно, ему удалось взять эту область под свой контроль, в значительной степени благодаря ослаблению Ассирии. Он уничтожил капища высот и заколол всех жрецов-идолопоклонников на жертвенниках, где они приносили жертвы. Он также осквернил эти места пеплом человеческих костей.
23:21−23 Вернувшись в Иерусалим, Иосия вновь учредил Пасху, в соответствии со Словом Господним, что прочитал (смотри 2Пар 35:1−19, где об этом рассказано подробнее). Это был величайший праздник Пасхи от дней судей. Другие пасхальные праздники до этого проводились с большим размахом и более тщательной подготовкой, но именно этот был особенно угоден Господу. В Писании упоминается только три праздника Пасхи в период царства: Соломона (2Пар 8), Езекии (2Пар 30) и Иосии.
23:24 Иосия также очистил землю от вызывателей мертвых, волшебников, гадателей и тому подобных.
23:25−27 Что касается тщательности проделанных реформ, то Иосия был величайшим из царей Иудеи. Езекия заслужил подобную честь называться величайшим из царей благодаря своей вере в Бога (18:5−6). Но, несмотря на благочестивое правление Иосии, Господь не отложил гнева Своего и не передумал: Он все равно собирался наказать Иудею, отправив народ в рабство и разрушив Иерусалим.
23:28−30 В 609 г. до Р. Х. фараон Нехао, царь Египетский, отправился на север, вдоль побережья Палестины, чтобы помочь ассирийцам в борьбе с Вавилоном. По политическим причинам Иосия решил помешать продвижению Нехао и был смертельно ранен в Мегиддо. Рабы его перевезли его тело в Иерусалим, где он умер и был похоронен (см. 2Пар 35:20−24). Нехао дошел до реки Евфрат, где четыре года спустя вавилоняне победили его в сражении при Кархемисе (Иер 46:2).
Д. Царь Иоахаз (23:31−33)
Иоахаз (называемый также Селлумом), сын Иосии, был царем Иудейским всего три месяца (609 г. до Р. Х.; см. 2Пар 36:1−4).
Иоахаз пренебрег реформами своего отца и позволил народу вернуться к идолопоклонству. Фараон Нехао, царь Египта, вызвал его в Ривлу, в Емафе, районе Сирии, где расположились лагерем египтяне, и обложил Иудею пеней. Позже он забрал Иоахаза в Египет, где тот и умер (Иер 22:11−12).
Е. Царь Иоаким (23:34 — 24:7)
Иоаким, сын Иосии, был царем Иудейским одиннадцать лет (609−598 гг. до Р. Х.; см. 2Пар 36:5−8; Иер 22:18−19; Иер 26:21−23; Иер 36:9−32).
23:34−37 Фараон Нехао воцарил Елиакима, брата Иоахаза, вместо Иосии, и переменил имя его на Иоаким. Иоаким был старшим из оставшихся в живых сыновей Иосии (см. ст. 31, 36), но сначала народ сделал царем Иоахаза. Нехао изменил ситуацию и сделал Иоакима своим вассальным царем. Он был более верен фараону, чем Иегове.