2 Валадароў 23 глава — Пераклад Антонія Бокуна → Новой Женевской Библии

Другая кніга Валадароў
Пераклад Антонія Бокуна → Новой Женевской Библии

¹ І паслаў валадар, і сабраліся да яго ўсе старшыні Юды і Ерусаліму.

² І ўвайшоў валадар у Дом ГОСПАДА, і ўсе людзі Юды, і ўсе жыхары Ерусаліма з ім, і сьвятары, і прарокі, і ўвесь народ ад малога да вялікага. І прачытаў ён у вушы іхнія ўсе словы Кнігі Запавету, якую знайшлі ў Доме ГОСПАДА.

³ І стаў валадар на ўзвышэньні, і заключыў запавет перад абліччам ГОСПАДА, што яны будуць хадзіць за ГОСПАДАМ і будуць захоўваць прыказаньні Ягоныя, сьведчаньні Ягоныя і пастановы Ягоныя ўсім сэрцам і ўсёй душой, каб выканаць словы запавету гэтага, якія запісаныя ў кнізе гэтай. І ўвесь народ далучыўся да запавету.

⁴ І загадаў валадар Хількіі, вялікаму сьвятару, і іншым сьвятарам, і вартаўнікам парогаў, каб выкінулі са Сьвятыні ГОСПАДА ўсе рэчы, зробленыя для Баала, і для Астарты, і для ўсяго войска нябеснага. І ён спаліў усё гэта па-за Ерусалімам у даліне Кедрону, а попел іхні занёс у Бэтэль.

⁵ І прыбраў ён службітаў паганскіх, якіх паставілі валадары Юды, і якія кадзілі на ўзгорках у гарадах Юды і ў ваколіцах Ерусаліму, і якія кадзілі Баалу, сонцу, месяцу, сузор’ям і ўсяму войску нябеснаму.

⁶ І вынес ён з Дому ГОСПАДА Астарту, і [занёс] па-за Ерусалім да ручая Кедрон, і спаліў яе каля ручая Кедрон, і сьцёр яе на парахно, і кінуў яе на магілы людзей простых.

⁷ І разваліў ён дамы распусьнікаў, якія былі пры Доме ГОСПАДА, дзе жанчыны ткалі адзеньне для Астарты.

⁸ І выгнаў ён усіх сьвятароў [паганскіх] з гарадоў Юды, і апаганіў узгоркі, дзе сьвятары гэтыя кадзілі, ад Гевы да Бээр-Шэвы. І зруйнаваў узгорак брамы, які быў каля ўваходу ў браму Егошуа, начальніка гораду, з левага боку ад гарадзкой брамы.

⁹ І сьвятарам узгоркаў забараніў прыходзіць да ахвярніка ГОСПАДА ў Ерусаліме, толькі маглі яны есьці праснакі між братамі сваімі.

¹⁰ І апаганіў ён Тафэт, які ў даліне Бэн-Гінном, каб ужо ніхто не праводзіў сына свайго або дачку праз агонь для Малоха.

¹¹ І прыбраў коней, якіх валадары Юды пасьвячалі сонцу, ад уваходу ў Дом ГОСПАДА каля жытла Натан-Мэлеха, эўнуха, якое на панадворку, і спаліў агнём калясьніцы сонца.

¹² І ахвярнікі на даху верхняга пакоя Ахаза, якія зрабілі валадары Юды, і ахвярнікі, якія зрабіў Манаса ў абодвух панадворках Дому ГОСПАДА, валадар зьнішчыў, і прыбраў адтуль, а пыл ад іх укінуў у ручай Кедрон.

¹³ І апаганіў ён узгоркі насупраць Ерусаліму з правага боку гары Аліўнай, якія Салямон, валадар Ізраіля, паставіў для Астарты, брыдоты Сідонцаў, і для Кемоша, брыдоты Мааву, і для Мількома, брыдоты сыноў Амона.

¹⁴ І паразьбіваў ён слупы, і высек [сьвятыя] гаі, і засыпаў месца іхняе косткамі чалавечымі.

¹⁵ І таксама ахвярнік, які ў Бэтэлі, узгорак, зроблены Ерабаамам, сынам Навата, які ўвёў у грэх Ізраіля, таксама ахвярнік гэты і ўзгорак разваліў, і спаліў, і сьцёр у пыл, і спаліў Астарту.

¹⁶ І глянуў Ёсія, і ўбачыў магілы, якія там [былі] на гары, і паслаў, і загадаў узяць косткі з магілаў, і спаліў іх на ахвярніку, і апаганіў яго паводле слова ГОСПАДА, якое абвясьціў чалавек Божы, што абвяшчаў падзеі гэтыя.

¹⁷ І сказаў [Ёсія]: «Што гэта за помнік, які я бачу?» І сказалі яму жыхары гораду: «Гэта магіла чалавека Божага, які прыйшоў з Юды і абвясьціў тое, што ты зрабіў з ахвярнікам у Бэтэлі».

¹⁸ І сказаў ён: «Пакіньце яго [ў супакоі]. Няхай ніхто не чапае костак ягоных». І косткі ягоныя пакінулі некранутымі разам з косткамі прарока, які прыйшоў з Самарыі.

¹⁹ І таксама ўсе дамы ўзгоркаў, якія [былі] ў гарадах Самарыі і якія пабудавалі валадары Ізраіля, каб гнявіць [Госпада], Ёсія разваліў і зрабіў з імі так, як зрабіў у Бэтэлі.

²⁰ І пазабіваў ён усіх сьвятароў узгоркаў, якія там [былі] пры ахвярніках, і спаліў на іх косткі чалавечыя, і вярнуўся ў Ерусалім.

²¹ І загадаў валадар усяму народу, кажучы: «Спраўляйце Пасху ГОСПАДА, Бога вашага, як напісана ў кнізе Запавету гэтага».

²² Бо не была спраўляная Пасха ад дзён судзьдзяў, якія судзілі Ізраіля, і праз усе дні валадароў Ізраіля і валадароў Юды.

²³ Толькі ў васямнаццатым годзе валадара Ёсіі спраўлялі Пасху ГОСПАДА ў Ерусаліме.

²⁴ І таксама Ёсія вынішчыў тых, якія выклікалі духаў памерлых, і варажбітоў, і [зьнішчыў] тэрафімаў, ідалаў і ўсе брыдоты, якія былі бачаныя ў зямлі Юды і ў Ерусаліме, каб выканаць словы Закону, запісаныя ў кнізе, якую знайшоў сьвятар Хількія ў Доме ГОСПАДА.

²⁵ Перад ім не было такога валадара, які б навярнуўся да ГОСПАДА ўсім сэрцам сваім і ўсёю душою сваёй, і ўсёю сілаю сваёй паводле ўсяго Закону Майсея, і пасьля яго не зьявіўся падобны яму.

²⁶ Аднак ГОСПАД не спыніў ярасьці гневу Свайго, які ўзгарэўся супраць Юды за ўсе зьнявагі, якімі гнявіў Яго Манаса.

²⁷ І сказаў ГОСПАД: «Нават Юду Я адкіну ад аблічча Майго, як Я адкінуў Ізраіля. І адкіну горад гэты, які Я выбраў, Ерусалім, і Дом [Божы], пра які Я сказаў: “Там будзе імя Маё!”»

²⁸ А іншыя дзеяньні Ёсіі і ўсё, што ён зрабіў, запісаныя ў Кнізе летапісаў валадароў Юды.

²⁹ У дні ягоныя фараон Нэхо, валадар Эгіпту, пайшоў на валадара Асірыі на раку Эўфрат. І выйшаў насустрач яму валадар Ёсія, і, калі ўбачыў яго, быў забіты ім у Мэгіддо.

³⁰ І павезьлі слугі ягоныя забітага на калясьніцы з Мэгіддо, і прывезьлі ў Ерусалім, і пахавалі яго ў магіле ягонай. А народ краіны ўзяў Егаахаза, сына ягонага, і памазаў яго, і паставіў яго валадаром на месца бацькі ягонага.

³¹ Егаахаз меў дваццаць тры гады, калі стаў валадаром, і валадарыў ён у Ерусаліме тры месяцы. Імя маці ягонай — Хамуталь, дачка Ярэміі з Лібны.

³² І рабіў ён ліхоту ў вачах ГОСПАДА, паводле ўсяго таго, што рабілі бацькі ягоныя.

³³ І фараон Нэхо ўвязьніў яго ў Рыўлі, у зямлі Хамат, каб не валадарыў ён у Ерусаліме, і наклаў на краіну даніну — сто талентаў срэбра і талент золата.

³⁴ І паставіў фараон Нэхо валадаром Эліякіма, сына Ёсіі, замест Ёсіі, бацькі ягонага, і зьмяніў імя ягонае на Егаякім. А Егаахаза ўзяў і завёў у Эгіпет, і ён там памёр.

³⁵ І Егаякім даваў фараону срэбра і золата, і мусіў ён ападаткаваць зямлю, каб даваць срэбра паводле [слова] з вуснаў фараона, і ад кожнага чалавека ў зямлі [Юды] паводле вызначанага падатку ён вымагаў срэбра і золата, каб даваць фараону Нэхо.

³⁶ Егаякім меў дваццаць пяць гадоў, калі стаў валадаром, і адзінаццаць гадоў валадарыў у Ерусаліме. Імя маці ягонай — Зэбіда, дачка Пэдаі з Румы.

³⁷ І рабіў ён ліхоту ў вачах ГОСПАДА, усё, як рабілі бацькі ягоныя.

Новой Женевской Библии

23:1 старейшин. См. 3Цар 8:1.

23:2 книги завета. Доподлинно не известно, что именно содержал в себе этот найденный в храме свиток. Обычно собственно «книгой завета» считается Исх, гл. 20−23, однако маловероятно, чтобы в данном случае речь шла только об этом фрагменте. Судя по тому, на какие преобразования подвигло Иосию прочтение найденного в храме свитка (ст. 4−24), можно предположить, что он содержал один из списков книги Второзакония (22:8) или даже целый корпус законодательных текстов, в состав которого входило и Второзаконие.

23:3 возвышенное место. Имеется в виду возвышение перед главным входом в храм.

заключил пред лицем Господним завет. Иосия, как до него Моисей (Исх 24:1−8; Втор 29:1), Иисус Навин (Нав 24:1−28) и Иоадай (11:17), приводит народ к подтверждению и обновлению его обязательств перед Богом. Во время посвященных этому событию богослужений народ давал обещание соблюдать Божии заповеди и уставы.

от всего сердца и от всей души. См. Втор 6:5 и слова Иисуса Христа о законе (Мф 26:26−29).

23:4 Ваала. См. ком. к 3Цар 16:31.

Астарты. См. ком. к 3Цар 11:5.

воинства небесного. См. 17:16 и 21:3.

прах их отнести в Вефиль. Вефиль был одним из двух городов, в которых Иеровоам I установил изваяния золотых тельцов, введя тем самым чуждый Израилю культ (3Цар 12:26−33). Перенесением праха сожженных идолов в Вефиль Иосия оскверняет центр насаждавшегося Иеровоамом культа (см. также ст. 15−20).

23:5 отставил жрецов, которых поставили цари Иудейские. См. Ос 10:5; Соф 1:4.

на высотах. См. ком. к 3Цар 3:2.

Ваалу. См. ком. к 3Цар 16:31.

солнцу, и луне, и созвездиям, и всему воинству небесному. См. 17:16 и 21:3.

23:6 Астарту. См. 21:7 и ком. к 3Цар 11:5.

сжег ее... и истер ее в прах. Таким же образом Моисей поступил со сделанным израильтянами изваянием золотого тельца (Исх 32:20; Втор 9:21).

бросил прах ее на кладбище общенародное. Этим поступком был осквернен прах изваяния Астарты, но не кладбище (Чис 19:16; Иер 26:23).

23:7 домы блудилищные. См. ком. к 3Цар 14:24.

23:8 вывел всех жрецов из городов Иудейских. По всей вероятности, речь здесь идет не о жрецах языческих богов (ст. 5), а о священниках, служивших Господу. Эту фразу, следует понимать в том смысле, что Иосия собрал священников со всей Иудеи в Иерусалим, вновь возвратив иерусалимскому храму статус единой святыни Господа.

от Гевы до Вирсавии. Гева находилась на северной границе Иудейского царства, а Вирсавия — на южной. Таким образом, предпринятые Иосией преобразования религиозной жизни народа охватывали собой всю территорию страны.

23:9 не приносили жертв на жертвеннике Господнем. Закон позволял священникам из других городов принимать участие в богослужениях в центральном святилище наравне с постоянно там служащим священством (Втор 18:6−8). Однако многие провинциальные священники не всегда с полной достоверностью могли доказать свое происхождение от Аарона (3Цар 12:31; 3Цар 13:33) и потому допускались к исполнению лишь вспомогательных функций в храмовом богослужении.

опресноки же ели вместе с братьями своими. Провинциальные священники имели право на часть провизии, предназначавшейся для священства, постоянно служащего в центральном святилище (Лев 2:10; Лев 6:16−20).

23:10 Тофет, что на долине сыновей Еннома. Находившееся неподалеку от Иерусалима место жертвоприношения детей Молоху (16:3; 21:6; Ис 30:33; Иер 7:31−32; Иер 19:5−6).

Молоху. См. ком. к 3Цар 11:5.

23:11 коней, которых ставили цари Иудейские солнцу. Солнце считалось богом или богиней у многих из соседних с Израилем народов. Лошадям же отводилась значительная культовая роль в Ассирии: так, белые лошади связывались с поклонением божествам Ашшуру и Сину. В Иерусалиме, в девяноста метрах от храма, археологами были обнаружены глиняные статуэтки лошадей, головы которых украшены дисками, изображающими, по мнению многих специалистов, солнце.

23:12 жертвенники... разрушил царь. Разрушая перечисленные жертвенники на которых свершались жертвоприношения небесным светилам, Иосия уничтожает зло, сотворенное Ахазом (16:3, 4, 10−16), Манассией (21:3) и Амманом (21:22−23).

23:13 высоты, которые... устроил Соломон. Из всех царей Иудеи только у Иосии хватило духа разрушить языческие жертвенники, которые Соломон построил для своих иноземных жен (3Цар 11:1 — 8.33).

23:14 изломал статуи, и срубил дубравы. Речь идет об осквернении Иосией языческих святилищ, устроенных еще Ровоамом (3Цар 14:23).

23:15 жертвенник, который в Вефиле. См. 3Цар 12:32−33. Неясно, разрушил ли Иосия также и святилище Иеровоама I в Дане (3Цар 12:29−30), или оно по-прежнему сохранялось.

23:16 могилы. В этих могилах покоились останки поставленных Иеровоамом жрецов Ваала (3Цар 12:31−32; 3Цар 13:2).

по слову Господню. См. 3Цар 13:1−32.

23:18 из Самарии. В данном случае это название скорее относится к бывшему царству Израильскому (ст. 19; 17:24, 29; 3Цар 13:32), чем к его столице Самарии. Пророк, чьи кости обнаружил Иосия, был родом из Вефиля; Самария же в его время еще не была построена (3Цар 16:24).

23:19 в городах Самарийских. Начав свои преобразования за пределами Иудеи с города Вефиля, Иосия вскоре распространил их на всю территорию бывшего северного царства.

23:20 заколол всех жрецов высот. См. Втор 13:6−18; Втор 17:2−7.

23:21 как написано в сей книге завета. Имеется в виду то место Второзакония (Втор 16:1−8), в котором предписывается свершать пасхальную жертву только в центральном святилище. До того как народу Божиему было дано это предписание Пасха праздновалась каждым в своем доме (Исх 12:1−13, 21−49).

23:23 в восемнадцатый год. Иосии к этому времени исполнилось двадцать шесть лет.

23:24 вызывателей мертвых, и волшебников. Вызыватели мертвых и волшебники в большом количестве распространились в Иудее в царствование Манассии (21:6).

терафимов. Так назывались изваяния домашних божеств (см. Быт 31:19; Суд 17:5; 1Цар 19:13).

чтобы исполнить слова закона. См. ком. к ст. 2 и 22:8.

23:26 Однакож Господь не отложил великой ярости гнева Своего. Благие преобразования Иосии лишь отсрочили, но не отменили исполнение воли Господа, за грехи Манассии обрекшего Свой народ на изгнание и плен (см. ком. к 21:13−15).

23:28 в летописи царей Иудейских. См. ком. к 3Цар 11:41.

23:29 Нехао. Этот фараон правил Египтом с 610 по 595 г. до Р.Х.

против царя Ассирийского. К описываемому моменту сильнейшей на Ближнем Востоке державой стал Вавилон, Ассирийская же империя переживала закат своего могущества. Поход фараона Нехао, видимо, имел целью помочь Ассирии противостоять натиску вавилонян.

вышел царь Иосия навстречу ему, и тот умертвил его. Не ясно, погиб ли Иосия от руки Нехао в битве или же попал в плен и был казнен фараоном.

23:30 народ земли. См. ком. к 11:14.

Иоахаза. Иоахаз (в других местах называемый Селлумом) был избран преемником Иосии, несмотря на то, что он являлся самым младшим из сыновей погибшего царя (1Пар 3:15; Иер 22:11). Причиной этого могла быть поддержка Иоахазом антиегипетской линии отца.

помазали его. См. ком. к 3Цар 1:34.

23:31−35 В этих стихах содержится краткий обзор недолгого царствования Иоахаза, который «делал... неугодное в очах Господних» (ст. 32). Фараон вскоре силой увез Иоахаза в Египет, поставив на его место другого сына Иосии Елиакима (переименованного им в Иоакима).

23:31 три месяца царствовал. Царствование Иохаза укладывается в 609 г. до Р.Х.

дочь Иеремии. Это не пророк Иеремия, о котором сказано, что он был родом из Анафофа (Иер1:1).

из Ливны. См. ком. к 8:22.

23:33 в Ривле, в земле Емафской. В Ривле, городе на реке Оронт, устраивали свои ставки Нехао, а позднее Навуходоносор (25:6).

23:34 Елиакима ... Иоакима. Принимая от зависимых правителей клятвы вассальной верности, ассирийские властители иногда по своему желанию давали вассалам новое имя. Фараон Нехао следует, по всей видимости, их примеру.

23:35 от каждого из народа земли... он взыскивал серебро и золото. Основные налоговые тяготы Иоаким возложил на ту часть населения, которая привела к власти Иоахаза (ст. 30).

23:36 — 24:7 В этих стихах вкратце излагается история царствования в Иудее Иоа-кима, одним из важнейших эпизодов которого стало восстание царя против власти Вавилона. Автор стремится возможно яснее показать, что обрушившиеся на Иудею несчастия явились исполнением суда Божиего за грехи Манассии (24:2−4; 21:10−15).

23:36 одиннадцать лет царствовал. Иоаким царствовал с 609 по 598 г. до Р.Х.

из Румы. Поселение приблизительно в двадцати двух километрах от Галилейского моря.