2 Цароў 23 глава — Пераклад Чарняўскага 2017 → Новой Женевской Библии

Другая кніга Цароў
Пераклад Чарняўскага 2017 → Новой Женевской Библии

Пераклад Чарняўскага 2017

¹ Тады паслаў цар, і сабраліся да яго ўсе старэйшыны Юдэі і Ерузаліма,

² і ўвайшоў цар у святыню Госпада, і ўсе людзі Юдэі, і ўсе жыхары Ерузаліма з ім: святары, і прарокі, і ўвесь народ ад малога да вялікага. І прачытаў ён усім слухачам усе словы кнігі запавету, якую знайшлі ў доме Госпада.

³ І стаў цар на ўзвышэнні і заключыў запавет перад абліччам Госпада, што будуць яны хадзіць за Госпадам і будуць пільнаваць прыказанні Яго, і пастановы, і законы ўсім сэрцам і ўсёй душой і што будуць яны выконваць словы гэтага запавету, якія запісаны ў той кнізе. І ўвесь народ далучыўся да запавету.

⁴ І загадаў цар першасвятару Хэлькіі і іншым святарам, і брамнікам, каб выкінулі са святыні Госпада ўсе рэчы, зробленыя для Баала і Асэры, і для ўсяго войска нябеснага; і ён спаліў гэта па-за Ерузалімам, у даліне Цэдрона, і попел ад іх занёс у Бэтэль.

⁵ І знішчыў ён святароў паганскіх, якіх паставілі цары Юдэі дзеля складання ахвяр на ўзгорках у гарадах Юдэі і ў ваколіцах Ерузаліма, і тых, якія кадзілі Баалу, і сонцу, і месяцу, і дванаццаці сузор’ям, і ўсяму войску нябеснаму.

⁶ І вынес ён з дома Госпада слуп па-за Ерузалім, у даліну Цэдрона, і спаліў яго там, і сцёр яго ў пыл, і кінуў на магілы людзей простых.

⁷ Таксама разваліў ён дамы распусніц, якія былі ў доме Госпада, дзе жанчыны ткалі адзенне для Асэры.

⁸ І выгнаў ён усіх паганскіх святароў з гарадоў Юдэі, і апаганіў узгоркі, дзе гэтыя святары складалі ахвяры, ад Габы аж да Бээр-Сэбы; і зруйнаваў узгоркі, якія былі ля ўваходу ў браму Ешуа, кіраўніка горада, з левага боку ад гарадской брамы.

⁹ І святарам узгоркаў забаранялася прыступаць да ахвярніка Госпада ў Ерузаліме, маглі яны толькі есці праснакі між сваіх братоў.

¹⁰ Таксама апаганіў ён Тафэт, што ў лагчыне Бэн-Гэном, каб ніхто не праводзіў сына свайго або дачку праз агонь Малоха.

¹¹ Прыняў ён таксама коней, якіх цары Юдэі пасвячалі сонцу, ад уваходу ў святыню Госпада каля пакоя Натан-Мэлеха, еўнуха, што быў у Парурыме; і калясніцы сонца спаліў агнём.

¹² Таксама ахвярнікі, якія былі на даху пакоя Ахаза, якія зрабілі цары Юдэі, і ахвярнікі, якія зрабіў Манаса ў абодвух панадворках святыні Госпада, цар знішчыў і растаптаў іх там, і пыл ад іх кінуў у ручай Цэдрон.

¹³ Таксама апаганіў ён узгоркі, якія былі насупраць Ерузаліма з правага боку гары Пагібелі, якія Саламон, цар Ізраэля, паставіў для Астарты, ідала сідонцаў, і Хамоса, ідала Мааба, і Мэлькома, ідала сыноў Амона,

¹⁴ і паразбіваў ён слупы, і пассякаў дубровы, і засыпаў месца іх касцямі мёртвых.

¹⁵ Акрамя таго, і ахвярнік, які быў у Бэтэлі, узгорак, зроблены Ерабаамам, сынам Набата, які ўцягнуў у грэх Ізраэль; таксама той ахвярнік і ўзгорак разваліў, і спаліў, і расцёр у пыл, і спаліў ідала.

¹⁶ І, павярнуўшыся, Осія ўбачыў там магілы, якія былі на гары, і паслаў, і прынёс косці з магіл, і спаліў іх на ахвярніку, і апаганіў яго па слове Госпада, якое абвясціў чалавек Божы, прадказаўшы гэтыя падзеі.

¹⁷ І спытаўся Осія: «Што гэта за помнік, які, азірнуўшыся, бачу?» І адказалі яму жыхары таго горада: «Гэта магіла чалавека Божага, які прыйшоў з Юдэі і прадказаў тое, што ты зрабіў з ахвярнікам у Бэтэлі».

¹⁸ Дык сказаў ён: «Пакіньце яго; хай ніхто не чапае касцей яго». І косці яго пакінулі некранутымі разам з касцямі прарока, які прыйшоў з Самарыі.

¹⁹ Звыш таго, і ўсе свяцілішчы ўзгоркаў, якія былі па гарадах Самарыі пабудаваны царамі Ізраэля, каб гнявіць Госпада, Осія разваліў і зрабіў з імі, як з усім тым, што зрабіў ён у Бэтэлі.

²⁰ І пазабіваў ён усіх паганскіх святароў узгоркаў, якія там былі пры ахвярніках, і спаліў на іх косці чалавечыя; і вярнуўся ў Ерузалім.

²¹ І загадаў усяму народу, кажучы: «Святкуйце Пасху Госпада, Бога вашага, як напісана ў кнізе запавету Яго».

²² Бо не было такой Пасхі ад часоў суддзяў, якія судзілі Ізраэль, і ўвесь час цароў Ізраэля і цароў Юдэі,

²³ толькі ў васемнаццаты год царавання Осіі святкавалі гэту Пасху Госпаду ў Ерузаліме.

²⁴ Таксама Осія загубіў выклікаючых памерлых, і чараўнікоў, і тэрафімаў, і ідалаў і ўсе агіднасці, якія былі ў зямлі Юдэі і ў Ерузаліме, каб споўніць словы закону, што былі запісаны ў кнізе, якую знайшоў святар Хэлькія ў святыні Госпада.

²⁵ Перад ім не было такога цара, які павярнуўся б да Госпада ўсім сэрцам сваім, і ўсёю душою сваёй, і ўсёю моцаю сваёй згодна з усім законам Майсея, і пасля яго не з’явіўся падобны да яго.

²⁶ Аднак Госпад не спыніў гневу вялікага абурэння Свайго, якім ўзгарэлася абурэнне Яго супраць Юдэі за ўсе знявагі, якія прычыніў яму Манаса.

²⁷ Такім чынам, сказаў Госпад: «Нават Юдэю адкіну Я ад аблічча Свайго, як Я адкінуў Ізраэль, і адкіну гэты горад, які Я выбраў, Ерузалім, і дом, пра які Я сказаў: “Там будзе імя Маё!”»

²⁸ А іншыя дзеянні Осіі і ўсё, што ён зрабіў, ці гэта не запісана ў Кнізе аналаў цароў Юдэі?

²⁹ У яго час фараон Нэкао, цар Егіпта, пайшоў на цара асірыйцаў на раку Эўфрат. І выйшаў супраць яго цар Осія, і той забіў яго ў Магедзе, калі ўбачыў яго.

³⁰ І павезлі яго паслугачы яго мёртвым на калясніцы з Магеды, і прывезлі ў Ерузалім, і пахавалі яго ў грабніцы бацькоў яго. І народ краіны ўзяў сына Осіі Ёахаза, і намасціў яго, і паставіў яго царом на месца бацькі яго.

³¹ Ёахаз меў дваццаць тры гады, калі стаў царом, і цараваў ён у Ерузаліме тры месяцы. Маці яго называлася Аміталь, дачка Ярэміі з Лебны.

³² І дапускаўся ён таго, што ліхім было ў вачах Госпада, паводле ўсяго таго, што рабілі бацькі яго.

³³ І фараон Нэкао закаваў яго ў кайданы ў Рэблі, што ў зямлі Эмат, каб не цараваў ён у Ерузаліме; і абклаў краіну падаткам — ста талентамі срэбра і талентам золата,

³⁴ і паставіў фараон Нэкао царом Эліякіма, сына Осіі, замест бацькі яго, Осіі, і змяніў імя яго на Ёакіма. А Ёахаза ўзяў і завёў у Егіпет, і там ён памёр.

³⁵ А Ёакім дастаўляў фараону срэбра і золата, і мусіў ён ападаткаваць зямлю, каб яны дастаўлялі срэбра па загадзе фараона; і ад кожнага з народа краіны паводле вызначанай колькасці вымагаў як срэбра, так і золата, каб даваць фараону Нэкао.

³⁶ Ёакім меў дваццаць пяць гадоў, калі стаў царом, і адзінаццаць гадоў цараваў у Ерузаліме. Маці яго называлася Зэбіда, дачка Падаі з Румы.

³⁷ І рабіў ён тое, што ліхім было ў вачах Госпада, як усё, што рабілі бацькі яго.

Новой Женевской Библии

23:1 старейшин. См. 3Цар 8:1.

23:2 книги завета. Доподлинно не известно, что именно содержал в себе этот найденный в храме свиток. Обычно собственно «книгой завета» считается Исх, гл. 20−23, однако маловероятно, чтобы в данном случае речь шла только об этом фрагменте. Судя по тому, на какие преобразования подвигло Иосию прочтение найденного в храме свитка (ст. 4−24), можно предположить, что он содержал один из списков книги Второзакония (22:8) или даже целый корпус законодательных текстов, в состав которого входило и Второзаконие.

23:3 возвышенное место. Имеется в виду возвышение перед главным входом в храм.

заключил пред лицем Господним завет. Иосия, как до него Моисей (Исх 24:1−8; Втор 29:1), Иисус Навин (Нав 24:1−28) и Иоадай (11:17), приводит народ к подтверждению и обновлению его обязательств перед Богом. Во время посвященных этому событию богослужений народ давал обещание соблюдать Божии заповеди и уставы.

от всего сердца и от всей души. См. Втор 6:5 и слова Иисуса Христа о законе (Мф 26:26−29).

23:4 Ваала. См. ком. к 3Цар 16:31.

Астарты. См. ком. к 3Цар 11:5.

воинства небесного. См. 17:16 и 21:3.

прах их отнести в Вефиль. Вефиль был одним из двух городов, в которых Иеровоам I установил изваяния золотых тельцов, введя тем самым чуждый Израилю культ (3Цар 12:26−33). Перенесением праха сожженных идолов в Вефиль Иосия оскверняет центр насаждавшегося Иеровоамом культа (см. также ст. 15−20).

23:5 отставил жрецов, которых поставили цари Иудейские. См. Ос 10:5; Соф 1:4.

на высотах. См. ком. к 3Цар 3:2.

Ваалу. См. ком. к 3Цар 16:31.

солнцу, и луне, и созвездиям, и всему воинству небесному. См. 17:16 и 21:3.

23:6 Астарту. См. 21:7 и ком. к 3Цар 11:5.

сжег ее... и истер ее в прах. Таким же образом Моисей поступил со сделанным израильтянами изваянием золотого тельца (Исх 32:20; Втор 9:21).

бросил прах ее на кладбище общенародное. Этим поступком был осквернен прах изваяния Астарты, но не кладбище (Чис 19:16; Иер 26:23).

23:7 домы блудилищные. См. ком. к 3Цар 14:24.

23:8 вывел всех жрецов из городов Иудейских. По всей вероятности, речь здесь идет не о жрецах языческих богов (ст. 5), а о священниках, служивших Господу. Эту фразу, следует понимать в том смысле, что Иосия собрал священников со всей Иудеи в Иерусалим, вновь возвратив иерусалимскому храму статус единой святыни Господа.

от Гевы до Вирсавии. Гева находилась на северной границе Иудейского царства, а Вирсавия — на южной. Таким образом, предпринятые Иосией преобразования религиозной жизни народа охватывали собой всю территорию страны.

23:9 не приносили жертв на жертвеннике Господнем. Закон позволял священникам из других городов принимать участие в богослужениях в центральном святилище наравне с постоянно там служащим священством (Втор 18:6−8). Однако многие провинциальные священники не всегда с полной достоверностью могли доказать свое происхождение от Аарона (3Цар 12:31; 3Цар 13:33) и потому допускались к исполнению лишь вспомогательных функций в храмовом богослужении.

опресноки же ели вместе с братьями своими. Провинциальные священники имели право на часть провизии, предназначавшейся для священства, постоянно служащего в центральном святилище (Лев 2:10; Лев 6:16−20).

23:10 Тофет, что на долине сыновей Еннома. Находившееся неподалеку от Иерусалима место жертвоприношения детей Молоху (16:3; 21:6; Ис 30:33; Иер 7:31−32; Иер 19:5−6).

Молоху. См. ком. к 3Цар 11:5.

23:11 коней, которых ставили цари Иудейские солнцу. Солнце считалось богом или богиней у многих из соседних с Израилем народов. Лошадям же отводилась значительная культовая роль в Ассирии: так, белые лошади связывались с поклонением божествам Ашшуру и Сину. В Иерусалиме, в девяноста метрах от храма, археологами были обнаружены глиняные статуэтки лошадей, головы которых украшены дисками, изображающими, по мнению многих специалистов, солнце.

23:12 жертвенники... разрушил царь. Разрушая перечисленные жертвенники на которых свершались жертвоприношения небесным светилам, Иосия уничтожает зло, сотворенное Ахазом (16:3, 4, 10−16), Манассией (21:3) и Амманом (21:22−23).

23:13 высоты, которые... устроил Соломон. Из всех царей Иудеи только у Иосии хватило духа разрушить языческие жертвенники, которые Соломон построил для своих иноземных жен (3Цар 11:1 — 8.33).

23:14 изломал статуи, и срубил дубравы. Речь идет об осквернении Иосией языческих святилищ, устроенных еще Ровоамом (3Цар 14:23).

23:15 жертвенник, который в Вефиле. См. 3Цар 12:32−33. Неясно, разрушил ли Иосия также и святилище Иеровоама I в Дане (3Цар 12:29−30), или оно по-прежнему сохранялось.

23:16 могилы. В этих могилах покоились останки поставленных Иеровоамом жрецов Ваала (3Цар 12:31−32; 3Цар 13:2).

по слову Господню. См. 3Цар 13:1−32.

23:18 из Самарии. В данном случае это название скорее относится к бывшему царству Израильскому (ст. 19; 17:24, 29; 3Цар 13:32), чем к его столице Самарии. Пророк, чьи кости обнаружил Иосия, был родом из Вефиля; Самария же в его время еще не была построена (3Цар 16:24).

23:19 в городах Самарийских. Начав свои преобразования за пределами Иудеи с города Вефиля, Иосия вскоре распространил их на всю территорию бывшего северного царства.

23:20 заколол всех жрецов высот. См. Втор 13:6−18; Втор 17:2−7.

23:21 как написано в сей книге завета. Имеется в виду то место Второзакония (Втор 16:1−8), в котором предписывается свершать пасхальную жертву только в центральном святилище. До того как народу Божиему было дано это предписание Пасха праздновалась каждым в своем доме (Исх 12:1−13, 21−49).

23:23 в восемнадцатый год. Иосии к этому времени исполнилось двадцать шесть лет.

23:24 вызывателей мертвых, и волшебников. Вызыватели мертвых и волшебники в большом количестве распространились в Иудее в царствование Манассии (21:6).

терафимов. Так назывались изваяния домашних божеств (см. Быт 31:19; Суд 17:5; 1Цар 19:13).

чтобы исполнить слова закона. См. ком. к ст. 2 и 22:8.

23:26 Однакож Господь не отложил великой ярости гнева Своего. Благие преобразования Иосии лишь отсрочили, но не отменили исполнение воли Господа, за грехи Манассии обрекшего Свой народ на изгнание и плен (см. ком. к 21:13−15).

23:28 в летописи царей Иудейских. См. ком. к 3Цар 11:41.

23:29 Нехао. Этот фараон правил Египтом с 610 по 595 г. до Р.Х.

против царя Ассирийского. К описываемому моменту сильнейшей на Ближнем Востоке державой стал Вавилон, Ассирийская же империя переживала закат своего могущества. Поход фараона Нехао, видимо, имел целью помочь Ассирии противостоять натиску вавилонян.

вышел царь Иосия навстречу ему, и тот умертвил его. Не ясно, погиб ли Иосия от руки Нехао в битве или же попал в плен и был казнен фараоном.

23:30 народ земли. См. ком. к 11:14.

Иоахаза. Иоахаз (в других местах называемый Селлумом) был избран преемником Иосии, несмотря на то, что он являлся самым младшим из сыновей погибшего царя (1Пар 3:15; Иер 22:11). Причиной этого могла быть поддержка Иоахазом антиегипетской линии отца.

помазали его. См. ком. к 3Цар 1:34.

23:31−35 В этих стихах содержится краткий обзор недолгого царствования Иоахаза, который «делал... неугодное в очах Господних» (ст. 32). Фараон вскоре силой увез Иоахаза в Египет, поставив на его место другого сына Иосии Елиакима (переименованного им в Иоакима).

23:31 три месяца царствовал. Царствование Иохаза укладывается в 609 г. до Р.Х.

дочь Иеремии. Это не пророк Иеремия, о котором сказано, что он был родом из Анафофа (Иер1:1).

из Ливны. См. ком. к 8:22.

23:33 в Ривле, в земле Емафской. В Ривле, городе на реке Оронт, устраивали свои ставки Нехао, а позднее Навуходоносор (25:6).

23:34 Елиакима ... Иоакима. Принимая от зависимых правителей клятвы вассальной верности, ассирийские властители иногда по своему желанию давали вассалам новое имя. Фараон Нехао следует, по всей видимости, их примеру.

23:35 от каждого из народа земли... он взыскивал серебро и золото. Основные налоговые тяготы Иоаким возложил на ту часть населения, которая привела к власти Иоахаза (ст. 30).

23:36 — 24:7 В этих стихах вкратце излагается история царствования в Иудее Иоа-кима, одним из важнейших эпизодов которого стало восстание царя против власти Вавилона. Автор стремится возможно яснее показать, что обрушившиеся на Иудею несчастия явились исполнением суда Божиего за грехи Манассии (24:2−4; 21:10−15).

23:36 одиннадцать лет царствовал. Иоаким царствовал с 609 по 598 г. до Р.Х.

из Румы. Поселение приблизительно в двадцати двух километрах от Галилейского моря.