Пераклад Яна Станкевіча
1 І паслаў кароль, і зьберлі да яго ўсіх старцоў Юды а Ерузаліму.
2 І ўзышоў кароль да дому СПАДАРОВАГА, і кажны муж Юдаў, і ўсі жыхары Ерузаліму зь ім, і сьвятары, і прарокі, і ўвесь люд, ад малога да вялікага, і прачытаў у іх вушы ўсі словы кнігі змовы, знойдзенае ў доме СПАДАРОВЫМ.
3 І стаў кароль ля стаўпа, і ўчыніў змову перад СПАДАРОМ хадзіць за СПАДАРОМ а дзяржаць расказаньні Ягоныя а сьветчаньні Ягоныя а ўставы Ягоныя з усёга сэрца а з усяе душы, каб зацьвердзіць словы змовы гэтае, напісаныя ў кнізе гэтай. І ўвесь люд стаў за гэтую змову.
4 І расказаў кароль Гілку, найвышшаму сьвятару, і другарадным сьвятаром, і стоячым на варце ля парогу выпратаць ізь сьвятыні СПАДАРОВАЕ ўсі рэчы, зробленыя Ваалу а Астарце а ўсяму войску нябёснаму; і спалілі іх за Ерузалімам, на лядах Кідрону, і панёс попел іх да Бэт-Элю.
5 І аддаліў з ураду паганскіх сьвятароў, каторых пастанавілі каралі Юдэйскія, каб кадзіць на ўзвышшах у местах Юдэйскіх а ў ваколіцах Ерузаліму, і кадзеньнікаў Ваалу, сонцу а месяцу а сузор’ям а ўсяму войску нябёснаму;
6 І выпратаў Астарту з дому СПАДАРОВАГА за Ерузалім, да цур’я Кідрона, і спаліў яе ля цур’я Кідрона, і стоўк яе на пыл, і рассыпаў пыл ізь яе на магілы сыноў люду;
7 І разбурыў дамы бязуляў, што ля дому СПАДАРОВАГА, ідзе жанкі ткалі заслоны да гаю;
8 І вывеў усіх сьвятароў зь местаў Юдэйскіх, і ўпаганіў узвышшы, на каторых сьвятары кадзілі, ад Ґевы да Веер-Шэвы, і разбурыў узвышшы ля брамы, — каторая ля ўходу ў браму Ігошуі гараднічага, і каторая на левым баку месцкае брамы.
9 Сьвятары ўзвышшаў, адылі, не абракалі аброкаў на аброчніку СПАДАРОВЫМ у Ерузаліме, праснакі ж елі сярод братоў сваіх.
10 І ўпаганіў ён Тофет, каторы на даліне сыноў Гіномавых, каб ніхто не праводзіў сына свайго а дачкі свае перазь цяпло Молоху;
11 І аддаліў коні, каторыя каралі Юдэйскія станаўлялі сонцу перад уходам у дом СПАДАРОЎ ля пакою Нафан-Мелеха, легчанца, каторы на перадмесьцю; цялежкі ж сонца спаліў цяплом.
12 І аброчнікі, што былі на страсе верхняга пакою Агазавага, што зрабілі каралі Юдэйскія, і аброчнікі, што зрабіў Манас на абодвых панадворках дому СПАДАРОВАГА, разламіў кароль, і ськінуў стуль, і кінуў пыл іх у цурэй Кідрон.
13 І ўзвышшы, што перад Ерузалімам, направа ад Згубнае гары, каторыя збудаваў Салямон, кароль Ізраеляў, Астарце, агідзе Сыдонскай, і Хемошу, агідзе Моаўскай, і Мілкому, агідзе Амонскай, сплюгавіў кароль;
14 І паламіў асобкі, і сьсек гаі, і напоўніў месцы іх касьцьмі людзкімі.
15 Таксама й аброчнік, што ў Бэт-Элю, узвышша, каторае збудаваў Еровоам Невацёнак, каторы ўвёў Ізраеля ў грэх, — таксама аброчнік гэты а ўзвышша ён разламіў, і спаліў гэтае ўзвышша, стоўк на пыл, і спаліў гай.
16 І азірнуўся Ёся, і абачыў магілы, каторыя там на гары, і паслаў, і пабраў косьці з магіл, і спаліў іх на аброчніку, і сплюгавіў яго подле слова СПАДАРОВАГА, каторае агаласіў чалавек Божы, што абясьціў гэтыя здарэньні.
17 І сказаў: «Што гэна за помнік, каторы я бачу?» І сказалі яму месцкія жыхары: «Магіла чалавека Божага, каторы прыходзіў зь Юдэі і абясьціў праз тое, што ты робіш із аброчнікам Бэтэльскім».
18 І сказаў ён: «Пакіньце яго ў супакою, ніхто не чапай касьцей ягоных». І ўратавалі косьці ягоныя й косьці прарокі, што прыходзіў із Самары.
19 Таксама і ўсі дамы ўзвышшаў, каторыя ў местах Самарскіх, што каралі Ізраельскія пастанавілі квяліць СПАДАРА, Ёся разбурыў, і зрабіў зь імі подле ўсіх учынкаў, што зрабіў у Бэт-Элю;
20 І ён зарэзаў усіх сьвятароў узвышшаў, каторыя там былі, на аброчніках, і спаліў косьці людзкія на іх; і зьвярнуўся да Ерузаліму.
21 І расказаў кароль усяму люду, сказаўшы: «Рабіце пасху СПАДАРУ, Богу свайму, як напісана ў гэтай кнізе змовы»;
22 Бо ня была сьвячана такая пасха ад дзён судзьдзяў, каторыя судзілі Ізраеля, і ўсі дні каралёў Ізраельскіх а каралёў Юдэйскіх;
23 А асьмінанцатага году караля Ёсі была сьвячана гэтая пасха СПАДАРУ ў Ерузаліме.
24 І выгуканьнікаў а знахараў а абразы а балваны а ўсі агіды, што зьявіліся ў зямлі Юдэйскай а ў Ерузаліме, вымеў Ёся, каб зацьвердзіць словы Закону, напісаныя ў кнізе, каторую знайшоў Гілка сьвятар у доме СПАДАРОВЫМ.
25 І падобнага да яго ня было караля перад ім, каторы абярнуўся б да СПАДАРА ўсім сэрцам сваім а ўсёй душою сваёю а ўсёй сілаю сваёю, подле ўсёга закону Масеявага; і просьле яго не паўстаў падобны да яго.
26 СПАДАР, адылі, не адхінуўся ад вялікага палу гневу Свайго, якім запалаў гнеў Ягоны на Юду за ўсі ўразы, якімі ўразіў Яго Манас.
27 І сказаў СПАДАР: «І Юду адхіну ад віду Свайго, як адхінуў Я Ізраеля, і ўлегцы замею места гэтае Ерузалім, каторае Я абраў, і дом, праз каторы Я сказаў: "Будзе імя Мае там"».
28 Засталыя справы Ёсіны і ўсе, што ён зрабіў, ціж не запісаны яны ў кнізе летапісу каралёў Юдэйскіх?
29 За дзён ягоных узышоў фараон Нехо, кароль Ягіпецкі, супроці караля Асырскага, на раку Еўфрат, і вышаў кароль Ёся наўпярэймы яму, і тый зрабіў сьмерць яму ў Меґідзе, як абачыў яго.
30 І слугі ягоныя павезьлі яго мертвага зь Меґіда, і прывезьлі яго ў гробе ягоным. І ўзяў люд зямлі Егоагаза, сына Ёсінага, і памазалі яго замест айца ягонага.
31 Дваццаць тры гады было Егоагазу, як загаспадарстваваў, і тры месяцы гаспадарстваваў у Ерузаліме; а імя маці ягонае Гамуталь Ярэмлянка, зь Ліўны.
32 І ён рабіў благое ў ваччу СПАДАРОВЫМ у вусім так, як рабілі айцове ягоныя.
33 І зьвязаў яго фараон Нехо ў Рыўле, у зямлі Гамаўскай, каб ён не гаспадарстваваў у Ерузаліме, і ўзлажыў кару на зямлю сто таланяў срэбра і талань золата.
34 І ўстанавіў фараон Нехо за караля Елякіма Ёсянка замест Ёсі, айца ягонага, і зьмяніў імя ягонае на Егоякім; і ўзяў Егоагаза, і завёў да Ягіпту, ідзе ён і памер.
35 І срэбра й золата даваў Егоякім фараону; ён ацанаваў зямлю, каб даваць срэбра подле расказаньня фараонавага; ад кажнага зь люду зямлі, подле ацэны свае, ён спаганяў срэбра а золата на тое, каб аддаваць фараону Неху.
36 Дваццаць пяць год было Егоякіму, як загаспадарстваваў, і адзінанцаць год гаспадарстваваў у Ерузаліме; імя маці ягонае Зэбіда Педаішка, з Румы.
37 І рабіў ён благое ў ваччу СПАДАРОВЫМ у вусім так, як рабілі айцове ягоныя.
Комментарии МакДональда
3. Обновление завета (23:1−3)
Царь собрал священное собрание в храме и прочел слова книги завета всем собравшимся. Стоя на возвышенном месте, он заключил завет исполнять все слова закона. Народ тоже заключил завет с Господом.
4. Реформы Иосии (23:4−30)
23:4−9 Далее следует перечень реформ, предпринятых Иосией. Он очистил храм от всех вещей, связанных с идолопоклонством, сжег их и велел прах отнести в Вефиль (чтобы осквернить тамошнее святилище). Он сместил и, вероятно, убил священников, занимавшихся идолопоклонстовм. Он вынес деревянную статую Астарты из храма, сжег ее и разбросал пепел на кладбище общенародном. Он разрушил дома блудилищные, где, в храмовой области, собирались мужчины, занимавшиеся проституцией (содомиты), где женщины ткали одежды для образа Астарты. Он осквернил высоты. Это значит, что он сделал их непригодными для будущего использования. Он вывел всех жрецов из городов Иудейских, где они приносили Иегове жертвы на высотах. Бог постановил, чтобы жертвоприношения делались в Иерусалиме. Иосия запретил этим жрецам нести служение в храме, но долю опресноков они получали.
23:10−12 Он осквернил и разрушил Тофет, языческое святилище на долине сыновей Еннома, где детей приносили в жертву Молоху. Он отменил коней, посвященных солнцу, и сжег огнем колесницы, которые цари Иудейские использовали в связи с поклонением солнцу. Он разрушил идолопоклоннические жертвенники, построенные Ахазом и Манассией. Сам Манассия убрал эти жертвенники после своего обращения (2Пар 33:15), но идолопоклонник Аммон, вероятно, вернул их на место. Иосия уничтожил их, чтобы они больше никогда не использовались.
23:13−14 Он осквернил высоты к югу от Елеонской горы (Масличной горы), которые существовали со времен Соломона. Он изломал языческие статуи, и срубил дубравы (посвященные Астарте), а также осквернил место, на котором они находились, наполнив его костями человеческими.
23:15−18 Он разрушил жертвенник, который в Вефиле, и сжег высоту. Потом он взял кости из находившихся неподалеку могил и сжег их на остатках жертвенника. («И израильтяне, и язычники считали человеческие кости вечным осквернением»). Все это было исполнением пророчества, которое за 300 лет до того человек Божий изрек Иеровоаму. Иосия — один из немногих героев Писания, имена которых были известны еще до их рождения (3Цар 13:2). Он был избранным сосудом, предопределенным для исполнения пророчества безымянного пророка против жертвенника Вефильского.
Когда царь Иосия увидел могилу человека Божия, выступавшего против жертвенника Вефильского, он приказал, чтобы никто не трогал кости пророка. Так что они остались там, вместе с костями другого безымянного пророка, который приходил из Самарии (см. 3Цар 13:30−31).
23:19−20 Реформы царя распространились даже на Самарию. Очевидно, ему удалось взять эту область под свой контроль, в значительной степени благодаря ослаблению Ассирии. Он уничтожил капища высот и заколол всех жрецов-идолопоклонников на жертвенниках, где они приносили жертвы. Он также осквернил эти места пеплом человеческих костей.
23:21−23 Вернувшись в Иерусалим, Иосия вновь учредил Пасху, в соответствии со Словом Господним, что прочитал (смотри 2Пар 35:1−19, где об этом рассказано подробнее). Это был величайший праздник Пасхи от дней судей. Другие пасхальные праздники до этого проводились с большим размахом и более тщательной подготовкой, но именно этот был особенно угоден Господу. В Писании упоминается только три праздника Пасхи в период царства: Соломона (2Пар 8), Езекии (2Пар 30) и Иосии.
23:24 Иосия также очистил землю от вызывателей мертвых, волшебников, гадателей и тому подобных.
23:25−27 Что касается тщательности проделанных реформ, то Иосия был величайшим из царей Иудеи. Езекия заслужил подобную честь называться величайшим из царей благодаря своей вере в Бога (18:5−6). Но, несмотря на благочестивое правление Иосии, Господь не отложил гнева Своего и не передумал: Он все равно собирался наказать Иудею, отправив народ в рабство и разрушив Иерусалим.
23:28−30 В 609 г. до Р. Х. фараон Нехао, царь Египетский, отправился на север, вдоль побережья Палестины, чтобы помочь ассирийцам в борьбе с Вавилоном. По политическим причинам Иосия решил помешать продвижению Нехао и был смертельно ранен в Мегиддо. Рабы его перевезли его тело в Иерусалим, где он умер и был похоронен (см. 2Пар 35:20−24). Нехао дошел до реки Евфрат, где четыре года спустя вавилоняне победили его в сражении при Кархемисе (Иер 46:2).
Д. Царь Иоахаз (23:31−33)
Иоахаз (называемый также Селлумом), сын Иосии, был царем Иудейским всего три месяца (609 г. до Р. Х.; см. 2Пар 36:1−4).
Иоахаз пренебрег реформами своего отца и позволил народу вернуться к идолопоклонству. Фараон Нехао, царь Египта, вызвал его в Ривлу, в Емафе, районе Сирии, где расположились лагерем египтяне, и обложил Иудею пеней. Позже он забрал Иоахаза в Египет, где тот и умер (Иер 22:11−12).
Е. Царь Иоаким (23:34 — 24:7)
Иоаким, сын Иосии, был царем Иудейским одиннадцать лет (609−598 гг. до Р. Х.; см. 2Пар 36:5−8; Иер 22:18−19; Иер 26:21−23; Иер 36:9−32).
23:34−37 Фараон Нехао воцарил Елиакима, брата Иоахаза, вместо Иосии, и переменил имя его на Иоаким. Иоаким был старшим из оставшихся в живых сыновей Иосии (см. ст. 31, 36), но сначала народ сделал царем Иоахаза. Нехао изменил ситуацию и сделал Иоакима своим вассальным царем. Он был более верен фараону, чем Иегове.