Пераклад Анатоля Клышкi
1 Тады Ісус прамовіў да натоўпаў і Сваіх вучняў,
2 кажучы: на Маісеевым пасадзе селі кніжнікі і фарысеі.
3 Дык усё, што яны скажуць вам [рабіць], рабіце і захоўвайце, але паводле ўчынкаў іх не рабіце; бо яны гавораць, ды не робяць.
4 Звязваюць жа яны цяжары важкія [і нязручныя] і ўскладаюць на плечы людзей, а самі і пальцам не хочуць іх зрушыць.
5 І ўсе свае ўчынкі робяць дзеля таго, каб іх бачылі людзі; бо свае філактэрыі69 пашыраюць і павялічваюць кутасы [на сваім адзенні]
6 і любяць першыя месцы на банкетах і пярэднія лавы ў сінагогах,
7 і каб іх віталі на рыначных плошчах, і каб людзі называлі іх «равві»70.
8 А вы не называйцеся «равві», бо адзін у вас Настаўнік, [Хрыстос], вы ж усе — браты.
9 І сваім бацькам71 не называйце нікога на зямлі, бо адзін у вас Бацька Нябесны72.
10 І няхай не называюць вас настаўнікамі, бо Настаўнік у вас адзін — Хрыстос.
11 І большы з вас няхай будзе вашым слугою.
12 Хто ж ўзвысіць сябе, будзе прыніжаны; а хто прынізіць сябе, будзе ўзвышаны.
13 Бяда ж вам, кніжнікі і фарысеі, крывадушнікі, таму што зачыняеце Царства Нябёсаў перад людзьмі: бо вы самі не ўваходзіце, і тых, што ўваходзяць, не пускаеце ўвайсці.
14 [Бяда вам, кніжнікі і фарысеі, крывадушнікі, таму што паядаеце ўдовіны дамы і напаказ доўга моліцеся; за тое прымеце большы прысуду]73.
15 Бяда вам, кніжнікі і фарысеі, крывадушнікі, таму што абыходзіце мора і сушу, каб прыдбаць аднаго празеліта74, і калі гэта здарыцца, вы робіце яго сынам геены, двойчы горшым за вас.
16 Бяда вам, павадыры сляпыя, што кажаце: «Калі хто паклянецца храмам, то нічога; хто ж паклянецца золатам храма, той вінаваты».
17 Неразумныя і сляпыя, бо што большае: ці золата, ці храм, які асвячае золата?
18 І: «Калі хто паклянецца ахвярнікам, то нічога; а хто паклянецца дарам, што на ім, то вінаваты».
19 [Неразумныя і] сляпыя, бо што большае: дар ці ахвярнік, які асвячае дар?
20 Дык хто клянецца ахвярнікам, клянецца ім і ўсім, што на ім;
21 і хто клянецца храмам, клянецца ім і Тым, Хто ў ім жыве;
22 і хто клянецца небам, клянецца тронам Божым і Тым, Хто сядзіць на ім.
23 Бяда вам, кніжнікі і фарысеі, крывадушнікі, таму што вы даяце дзесяціну з мяты, анісу і кмену, але ўпусцілі больш важкае ў законе: суд, міласэрнасць і веру75; трэба было гэта рабіць і таго не ўпускаць.
24 Сляпыя павадыры, што адцэджваеце камара, а вярблюда праглынаеце!
25 Бяда вам, кніжнікі і фарысеі, крывадушнікі, таму што вы ачышчаеце чашы і місы звонку, а ўсярэдзіне яны поўныя грабежніцтва і неўстрымання76.
26 Сляпы фарысей, ачысьці спярша ўсярэдзіне чашы [і місы], каб яны зрабіліся і звонку чыстыя.
27 Бяда вам, кніжнікі і фарысеі, крывадушнікі, таму што вы прыпадабняецеся да пабеленых77 магільняў, якія звонку здаюцца прыгожымі, а ўсярэдзіне поўняцца касцямі мёртвых і ўсялякім брудам.
28 Так і вы з выгляду здаяцеся людзям праведнікамі, а ўсярэдзіне поўныя крывадушнасці і беззаконня.
29 Бяда вам, кніжнікі і фарысеі, крывадушнікі, таму што вы будуеце магільні прарокам і ўпрыгожваеце помнікі праведнікам,
30 і кажаце: «Калі б мы былі ў дні нашых бацькоў, мы не былі б іх саўдзельнікамі ў крыві прарокаў».
31 Так што вы самі сведчыце супроць сябе, што вы сыны тых, якія забілі прарокаў.
32 І вы дапаўняйце меру вашых бацькоў.
33 Змеі, гадзючыя выпадкі! Як вы ўцечаце ад асуджэння ў геену?
34 Таму, вось, Я пасылаю да вас прарокаў, мудрацоў і кніжнікаў; [і] некаторых з іх вы заб’яце і ўкрыжуеце, некаторых будзеце бічаваць у вашых сінагогах і гнаць з горада ў горад;
35 каб прыйшла на вас уся праведная кроў, пралітая на зямлі — ад крыві праведнага Авеля да крыві Захарыі, сына Варахіевага, якога вы забілі між храмам і ахвярнікам.
36 Сапраўды кажу вам, усё гэта прыйдзе на гэтае пакаленне.
37 Іерусаліме, Іерусаліме, які забіваеш прарокаў і камянуеш пасланых да цябе, — колькі разоў Я хацеў сабраць тваіх дзяцей, як птушка збірае пад крылы сваіх птушанят, ды вы не захацелі!
38 Вось, пакідаецца вам ваш дом пустым.
39 Бо кажу вам: З гэтага часу ні ў якім разе не ўбачыце Мяне, пакуль не скажаце: «Дабраславёны Той, Хто прыходзіць у імя Гасподняе!»
Новой Женевской Библии
23:1−39 Некоторые полагают, что эта глава — еще одна речь Иисуса (тогда получается 6 речей, а не 5; см. Введение: Характерные особенности и темы) или же часть Его эсхатологической речи в гл. 24−25. Как бы то ни было, она не заканчивается фразой «И когда Иисус окончил...», и, в отличие от других пяти, в конце Иисус обращается к Своим противникам. Скорее, ее следует воспринимать как часть повествования, отражающую пророческое служение Христа («Горе вам, вожди слепые...»; см. ком. к 23:13−36). Однако она связана и со следующей речью, т.к. объясняет причину осуждения Иерусалима.
23:2 на Моисеевом седалище. Хотя Иисус везде осуждает книжников и фарисеев за то, что в исполнении закона они придерживаются человеческих, устных традиций и казуистическими доводами уклоняются от духа закона (ст. 13−32; 15:1−9), здесь Он признает, что они вправе занимать места учителей закона (Втор 17:8−13).
23:4 См. статью «Законничество».
23:8−10 Запрещая называть кого-нибудь «учителем» (ст. 8), «отцом» (ст. 9) и «наставником» (букв.: «вождем», «тем, кто ведет», ст. 10), Иисус не отменяет иерархической структуры в Церкви или обращения по должности (см. Деян 20:17; 1Кор 9:1; 1Тим 3:1, 2, 8, 12; Тит 1:5−7). Он, скорее, предостерегает против искушения присвоить людям ту власть и те прерогативы, которые принадлежат одному только Богу.
23:13−36 В Евангелии Луки (11:37−54) Иисус прежде этого шесть раз провозгласил: «Горе вам...» Данная серия из семи «горе вам...» имеет форму пророческого провозглашения. Бог, в соответствии с постановлениями завета, начинает тяжбу против Своего народа и возвещает, что проклятия эти непременно сбудутся. (Ср. Ис 5:8−23; Ав. 2:6−20). Пророчества эти — не приговор, они вызваны тем, что Бог печется о Своем народе и ждет от него покаяния (ст. 37−39).
23:13 лицемеры. См. ком. к 6:2.
затворяете Царство Небесное. Книжники и фарисеи отвращали людей от Христа и Его правды. Ученики должны совершать обратное, открыто провозглашая Евангелие.
23:15 геенны. См. ком. к 5:22. Людей обращали не в иудейство, а в фарисейство, в законничество, чем лишали возможности обрести ту праведность, которую дает вера.
23:16 если кто поклянется. См. 5:33−37. Казуистичность клятв напоминает детское обещание, когда ребенок дает слово, тайком скрестив пальцы. Бог хочет, чтобы дети Его были абсолютно правдивы (5:37).
23:24 комара... верблюда. Комар был самым мелким из нечистых животных, верблюд — самым крупным. На арамейском здесь игра слов, имеющих сходное звучание.
23:26 См. 15:11.
23:35 Преследуя Христа, фарисеи отождествили себя со своими предшественниками — убийцами. Примечательно, что Иисус говорит: «Захарии... которого вы убили».
от Авеля... до... Захарии. Авель — первый человек, которого убили за праведность (Быт 4:8). Кто такой Захария, не совсем ясно, в каждой гипотезе — свои трудности. Наиболее вероятны следующие: 1) пророк (Зах 1:1), сын Варахиин; однако неизвестно, был ли он убит; 2) Захария, сын Варуха, убитый зилотами и упоминаемый у Иосифа Флавия («Иудейская война», 4:334−44); он был убит в храме или около храма, но, вероятно, не между храмом и жертвенником; 3) Захария, сын Иодая, последний из мучеников, упоминаемых ВЗ, согласно еврейскому расположению книг Библии (2Пар 24:20−22). Он был убит во дворе храма по приказу царя Иоаса.
Если бы не слова «сына Варахиина», последняя гипотеза была бы самой вероятной; тогда фраза «от Авеля... до Захарии» обозначала бы «от первого до последнего мученика в еврейском каноне». Можно предположить, что слова эти добавил ранний переписчик (у Луки они отсутствуют).
23:36 Наказание «рода сего» — разрушение Иерусалима и храма в 70 г. по Р.Х. (см. ком. к 24:34).
23:39 не увидите Меня... доколе. Некоторые толкуют эти слова как обещание обращения иудеев в конце времен (Рим 11:25−32), хотя у Матфея, судя по контексту, речь идет, скорее, о суде над народом израильским и о даровании завета Израилю духовному, в который войдут и язычники, и верные иудеи (ст. 38, ср. 21:43).