Пераклад Чарняўскага 2017
1 У тыя дні не было яшчэ цара ў Ізраэлі. Быў жа нейкі левіт, які, як чужаземец, жыў на ўзбоччы гары Эфраім і меў за жонку наложніцу з Бэтлехэма Юдэйскага.
2 Яна, з ім пасварыўшыся, вярнулася ў дом бацькі свайго ў Бэтлехэм і заставалася ў яго чатыры месяцы.
3 І пайшоў за ёю муж яе, жадаючы прамовіць да сэрца яе і вывезці яе з сабою, маючы з сабой паслугача і двух аслоў. Яна прыняла яго і завяла ў дом бацькі свайго. Калі цесць убачыў яго, ён, узрадаваўшыся, выйшаў яму насустрач
4 і затрымаў там гэтага чалавека. І заставаўся зяць у доме цесця тры дні, снедаючы з ім і па-сяброўску выпіваючы.
5 А чацвёртага дня, калі ён устаў уночы і пажадаў адправіцца, цесць сказаў яму: «Пакаштуй спярша троху хлеба, умацуй сэрца сваё, а потым пойдзеш у дарогу».
6 І зноў сядзелі яны разам абодва, і елі, і пілі. І бацька той жанчыны сказаў зяцю свайму: «Прашу цябе, каб ты сёння пабыў тут, і хай павесялімся разам».
7 Але ён, устаўшы, пачаў збірацца ісці. Але ўсё адно, усімі сіламі цесць затрымліваў яго і прымусіў яго застацца ў сябе.
8 Калі ж настала раніца пятага дня, левіт сабраўся ў дарогу, але цесць зноў кажа яму: «Прашу цябе, каб умацаваў ты сэрца сваё». І марудзілі да канца дня; і абодва частаваліся разам.
9 І ўстаў той юнак, каб разам з жонкай сваёй і паслугачом адпраўляцца. Цесць, бацька жанчыны, зноў сказаў яму: «Падумай, дзень ужо хіліцца на вечар; застаньцеся ў мяне таксама і сёння, пераначуй тут і будзь у добрым настроі, а заўтра раніцай адправіцеся, каб вярнуцца ў дом свой».
10 Але зяць не паддаўся на яго ўгаворы, і зараз жа адправіўся, і прыбыў у Евус, гэта значыць у Ерузалім, ведучы з сабой двух наўючаных аслоў і наложніцу.
11 І ўжо былі яны каля Евуса, і дзень ператвараўся ў ноч; і кажа паслугач гаспадару свайму: «Хадзем, прашу, звернем у горад евусеяў і затрымаемся там».
12 Яму адказаў гаспадар: «Не, не пойдзем у горад чужога народа, бо ён не з сыноў Ізраэля, але пройдзем да Габы».
13 І сказаў слузе свайму: «Хадзем, дабяромся да адной з мясцовасцей, і пераначуем у Габе або ў Раме».
14 І мінулі яны Евус, і працягвалі пачатую дарогу; і зайшло ім сонца каля Габы, што належыць пакаленню Бэньяміна.
15 І завярнулі яны туды, каб там пераначаваць; калі туды ўвайшлі, сядзелі яны на плошчы горада і ніхто не хацеў узяць іх на пастой.
16 І вось, з’явіўся стары чалавек, што вяртаўся вечарам са сваёй працы ў полі; ён і сам быў з гары Эфраім і як чужынец жыў у Габе; а ў той мясцовасці людзі былі з пакалення Бэньяміна.
17 І, падняўшы вочы, убачыў стары падарожнага чалавека, што сядзеў на гарадской плошчы, і спытаўся ў яго: «Адкуль ты прыйшоў і куды ідзеш?»
18 Той адказаў яму: «Адправіліся мы з Бэтлехэма Юдэйскага і вяртаемся ў сваю мясцовасць, што на ўзбоччы гары Эфраім, адкуль пайшоў я ў Бэтлехэм. А цяпер іду я да дому свайго, і ніхто не хоча прыняць мяне пад дах свой,
19 а я маю салому і корм для аслоў нашых, а хлеб і віно для сваіх спадарожнікаў: для ўжывання паслугачкі тваёй і гэтага маладога чалавека, які ідзе разам з паслугачом тваім; нічога не патрабуем, акрамя пастою».
20 Стары яму адказаў: «Будзь у супакоі! Я дам табе ўсё, што патрэбна; толькі, калі ласка, не начуй на плошчы».
21 І завёў яго ў дом свой, і даў мяшанку аслам, і, пасля таго як памыў ногі свае, прыняў іх на пачастунак.
22 Калі яны балявалі з вясёлым сэрцам, прыбылі мужчыны горада таго, сыны Бэліяла, і, абкружыўшы дом старога, пачалі грукаць у дзверы, крычучы і кажучы гаспадару дома: «Выведзі мужчыну, які ўвайшоў у дом твой, каб мы скарысталі яго».
23 І выйшаў да іх стары і казаў: «Не, браты, не рабіце гэтага ліха, бо прыйшоў да мяне чалавек у госці, і не рабіце гэтае дурасці.
24 Маю дачку дзяўчыну, а гэты чалавек мае наложніцу: выведу іх да вас, каб зняважылі іх і зрабілі з імі, што вам падабаецца; толькі, прашу, чалавеку гэтаму не рабіце знявагі».
25 Яны не хацелі слухаць словы яго; бачачы гэта, узяў той чалавек і вывеў да іх сваю наложніцу: і яны скарысталі яе і гвалтавалі яе ўсю ноч, а раніцай адпусцілі яе.
26 І жанчына, калі адступіла цемра, дайшла да брамы дома, дзе заставаўся гаспадар яе, і там упала.
27 Раніцай устаў чалавек і адчыніў браму, каб прадоўжыць пачатую дарогу; і вось, наложніца яго ляжыць перад брамаю, раскінуўшы рукі на парозе.
28 Ён ёй сказаў: «Уставай, пойдзем». Калі яна нічога не адказала, ён, зразумеўшы, што яна нежывая, узяў яе і паклаў на асла; і вярнуўся ў дом свой.
29 Калі ўвайшоў у дом, схапіў ён меч і, пасекшы цела жонкі разам з косткамі на дванаццаць частак, кускі разаслаў па ўсіх межах Ізраэля.
30 Кожны, бачачы гэта, крычаў: «Ніколі такога не было і не бачана нічога падобнага ў Ізраэлі ад таго дня, у які бацькі нашы выйшлі з Егіпта, па цяперашні час!» Бо загадаў ён мужчынам, якіх паслаў, кажучы: «Вось што скажыце кожнаму ізраэльцу: “Ці зроблена было што-небудзь падобнае з дня, калі выйшлі сыны Ізраэля з зямлі Егіпта аж па цяперашні час?” Звярніце ўвагу на гэта, парайцеся і скажыце, што рабіць».
Новой Женевской Библии
19:1 — 21:25 Из последних глав Книги Судей израилевых, в которых рассказывается о вспыхнувшей среди народа Божия гражданской войне, следует, что неудачи Израиля были вызваны отсутствием у него верного завету царя (19:1; 21:25; ср. 17:6; 18:1). Главными виновниками греха на сей раз были вениаминитяне, предававшиеся содомскому греху. Выбор Господа пал на колено Иудино (из которого вышел Давид), коему надлежало вести народ израильский против колена Вениаминова (ср. сходство выражений между 1:1−2 и 20:18). Отношение других колен к вениаминитянам в тот момент фактически было таким же, как к хананеям. Тем не менее, вину их разделял весь израильский народ, ибо каждое из его колен делало то, что ему казалось справедливым (21:25). Поведение левита (явная параллель с действиями Саула в 1Цар 11:6−8) и ефремлянина в эпизоде с гибелью наложницы (гл. 19) никак не комментируется в тексте. Между тем, на возможную причину всех неудач Израиля, ввергшегося в хаос беззакония, указывает только одна фраза, ставшая рефреном всей Книги Судей и не раз звучащая в последней ее части (19:1; 21:25): «в те дни не было царя у Израиля». Из всего этого следует вывод, что Израилю нужен был царь, причем из колена Иудина, а не Вениаминова, Давид, а не Саул. Только при таком условии будет должным образом соблюдаться завет.
19:1 В те дни, когда не было царя у Израиля. См. 17:6.
левит. Этот человек был из колена, которое было избрано Богом для служения при Его Святилище.
наложницу. Наложницами обычно были рабыни, которые не пользовались правами законных жен (ср. 8:31 и 9:18).
19:2 поссорилась с ним. Или: «была неверна ему». Закон иудейский требовал побивать камнями виновных в супружеской неверности (Втор 22:22). Но в то время, о котором здесь говорится, «каждый делал то, что ему казалось справедливым» (17:6; 21:25).
19:3−10 Гостеприимство тестя, столь характерное для древнего Востока, резко контрастирует с негостеприимным поведением вениаминитян в Гиве, о котором говорится далее.
19:10 к Иевусу, что ныне Иерусалим. См. 1:21 и ком.
19:12 не пойдем в город иноплеменников. Ирония в том, что левит и его наложница, отказавшись остановиться в городе иноплеменников, решили заночевать в Гиве Вениаминовой, где подверглись обхождению, сравнимому разве что с обычаями Содома и Гоморры (см. ком. к 19:1 — 21:25).
до Гивы. Город во владении колена Вениаминова, родина Саула (в 1Цар 11:4 он назван Гивой Сауловой).
19:14 — 20:48 Грех Гивы был подобен греху Содома и Гоморры (Быт 19:1−13), и потому все сыны Вениаминовы должны были погибнуть. Обычаи соплеменников в конечном счете негативно сказалось на Сауле и его потомках.
19:15 сел на улице в городе. Таким способом путники показывали, что нуждаются в «доме для ночлега» (ст. 16−20).
19:16 один старик... с горы Ефремовой. В данном случае гостеприимство проявил иноплеменник.
19:18 к дому Господа. Т.е. к скинии в Силоме (18:31).
и никто не приглашает меня в дом. См. ст. 15 и ком.
19:20 на улице. См. ст. 15 и ком.
19:22 выведи человека. См. ком. к 19:1−21:25.
19:23 не делайте этого безумия. См. ст. 24.
19:24 вот у меня дочь девица, и у него наложница... не делайте этого безумия. См. ст. 23. В Книге Судей израилевых это предложение ефремлянина не оправдывается и не осуждается. Левит не упомянул об этом, когда рассказывал соотечественникам, что с ним приключилось (20:5; 19:14−28). Закон гостеприимства на древнем Востоке требовал от хозяина обеспечить гостю защиту, но подобное самопожертвование в нем не оговаривалось.
19:29 двенадцать частей. Существует явная параллель между поступком левита и действиями Саула, разрезавшего быка на двенадцать частей, дабы призвать весь народ Израиля на борьбу против аммонитян (1Цар 11:6−8). В свете этой истории Саул выглядел крайне негативно.