Есфирь 1 глава

Вот что произошло во времена правления царя Артаксеркса. Артаксеркс царствовал над ста двадцатью семью областями от Индии до Эфиопии.

 

У другі год царавання Артаксэркса, вялікага цара, у першы дзень месяца Нісан бачыў сон Мардахэй, сын Яіра, сына Сэмэя, сына Кіса з пакалення Бэньяміна, юдэй, знакаміты чалавек; пражываў ён у горадзе Сузы і спаўняў службу пры царскім двары. І быў у яго сон такі: пачуліся крыкі, гоман і грымоты, і землятрус, і замяшанне страшэннае на зямлі. І вось, два вялікія драконы прыйшлі, гатовыя да бою між сабой; і пачалася страшная бойка іх, і сабраліся народы ў дзень цёмны і ліхі, і паўстала страшэннае замяшанне ў жыхароў зямлі. І забаяліся яны пагібелі, ды прызвалі Бога. І дзеля гэтага іх клічу ўзнікла крыніца невялікая, якая вырасла ў вельмі вялікую раку і расцяклася ў найбагацейшыя воды. З’явілася святло і сонца, і прыніжаныя былі ўзвышаны і знішчылі магутных. Калі Мардахэй убачыў гэты сон, устаўшы з ложка, ён разважаў, што хоча Бог зрабіць; і залегла гэта ў яго душы, пакуль не выявілася.

Он восседал на троне в столичном городе Сузы.

 

І было гэта ў дні Асуэра, які цараваў ад Індыі аж да Егіпта над ста дваццаццю сямю правінцыямі,

В третий год своего царствования Артаксеркс устроил пир для своих приближённых и вождей. Там присутствовали все военачальники, а также знатные персидские и мидийские вожди.

 

калі ён сядзеў на пасадзе свайго царства ў горадзе Сузы, дык вось, ён у трэці год свайго валадарання справіў вялікае застолле для ўсіх сваіх князёў і паслугачоў, для наймужнейшых персаў і мідзян, магнатаў і правіцеляў правінцый, якія разам з ім былі,

Пир продолжался сто восемьдесят дней, и в течение всего этого времени царь Артаксеркс показывал огромное богатство своего царства и великолепную красоту и роскошь своего дворца.

 

каб паказаць багацці слаўнага царства свайго, а таксама бляск і веліч магутнасці сваёй на працягу доўгага часу, а менавіта на працягу ста васьмідзесяці дзён.

Когда эти сто восемьдесят дней истекли, царь Артаксеркс устроил во внутреннем саду царских палат ещё один пир, продолжавшийся семь дней, на который были приглашены все, кто находились в столичном городе Сузы: от самого знатного до самого незначительного человека.

 

І па заканчэнні дзён застолля запрасіў ён увесь народ, які знаходзіўся ў Сузах, ад найбольшага аж да найменшага; і ён загадаў прыгатаваць сямідзённае застолле на панадворку саду царскага палаца.

Этот внутренний сад был отделан белыми и синими льняными драпировками, которые прикреплялись шнурами из белого льна и пурпурной ткани, висящих на серебряных кольцах и мраморных столбах. Там стояли диваны, сделанные из золота и серебра, которые были установлены на полу, выложенном мозаикой из порфира, мрамора, перламутра и других драгоценных камней.

 

І з кожнага боку віселі тканіны, якія служылі для будавання палатак: і палатняныя, і гіяцынтавыя, якія падтрымліваліся вісонавымі і пурпуровымі вяроўкамі, што былі прасунуты ў срэбраныя кольцы і падпіраліся мармуровымі калонамі; таксама залатыя і срэбраныя лыжкі стаялі на ізумруднай падлозе, высланай пароскім каменем і іншымі камянямі рознага колеру.

Напитки подавались в золотых сосудах, и ни один сосуд не был похож на другой! Там подавалось очень много царского вина, так как царь был очень щедр.

 

А тыя, што запрошаны былі, пілі з залатых і рознакаляровых чар цудоўнае віно, — бо яно было варта царскай велічы, — было яго вельмі шмат ды асабліва падавалася.

Он приказал своим слугам давать каждому гостю столько вина, сколько тот пожелает. И слуги, разносившие вино, повиновались царю.

 

І да піцця ніхто не змушаў, бо так загадаў цар усім загадчыкам дому свайго, каб кожны дзейнічаў па сваёй волі.

Царица Астинь тоже устроила пир для женщин в царских палатах.

 

Таксама царыца Васці справіла жаночае застолле ў палацы царскім жанчынам, дзе звычайна цар Асуэр прабываў.

На седьмой день пира, будучи в приподнятом настроении от выпитого вина, царь отдал приказ семи евнухам, которые служили ему: Мегуману, Бизфе, Харбону, Бигфе, Авагфу, Зефару и Карказу.

 

Такім чынам, на сёмы дзень, калі цар развесяліўся піццём віна, загадаў Маўману, і Базату, і Гарбону, і Багату, і Абгату, і Зэтару, і Хархасу — сямі еўнухам, якія цару Артаксэрксу паслугавалі,

Он приказал им привести к нему царицу Астинь в царской короне для того, чтобы она могла показать свою красоту вождям и знатным людям, потому что царица была очень красива.

 

каб прывялі царыцу Васці перад цара, узлажыўшы ёй на галаву царскую дыядэму, каб паказаць усім народам і князям яе прыгажосць: бо вызначалася надта вялікай прыгажосцю.

Но, когда слуги передали царице Астинь царский приказ, она отказалась прийти, чем очень разгневала царя.

 

Яна не згадзілася і па загадзе цара, які ён перадаў праз еўнухаў, прыйсці не пажадала; дык цар, загневаўшыся ды надта ўзгарэўшыся абурэннем,

Артаксеркс обычно спрашивал у мудрецов совета о законе и наказаниях, и поэтому царь поговорил с семью мудрецами Каршеном, Шефаром, Адмафом, Фарсисом, Мересом, Марсеном и Мемуханом, хорошо понимавшими закон.

 

запытаў у мудрацоў, якія ведалі даўнейшыя часы, бо справы цара разбіраліся перад усімі абазнанымі ў законе і судзе продкаў, —

Они являлись приближёнными Артаксеркса, а также обладали особыми привилегиями видеть царя. Эти люди были наиболее важными в царстве Артаксеркса и семью самыми знатными персидскими и мидийскими князьями.

 

а блізкімі яму былі Харсэна, і Сэтар, і Адмата, і Тарсіс, і Марэс, і Марсана, і Мамухан, — сем князёў персаў і мідзян, якія бачылі аблічча цара ды займалі першыя месцы ў царстве:

Царь спросил их: «Как по закону следует поступить с царицей Астинь? Она не подчинилась приказанию царя Артаксеркса, переданному ей через евнухов».

 

«Як па законе належыць абысціся з царыцай Васці, якая не захацела споўніць загад Асуэра цара, які быў перададзены праз еўнухаў?»

Тогда Мемухан ответил царю в присутствии других приближённых: «Царица Астинь поступила плохо. Она провинилась не только перед царём, но и перед вождями, и всем народом из всех областей царя Артаксеркса.

 

І ў прысутнасці цара і князёў Мамухан адказаў: «Не толькі цара абразіла царыца Васці, але і ўсіх князёў і ўсе народы, якія пражываюць ва ўсіх правінцыях цара Асуэра.

Я говорю это, потому что все остальные женщины услышат о том, что сделала царица Астинь, и перестанут повиноваться своим мужьям. Они скажут своим мужьям: „Царь Артаксеркс приказал привести царицу Астинь, а она отказалась прийти”.

 

Калі бо слова царыцы разыдзецца паміж усіх жанчын, дык яны пагрэбуюць сваімі мужамі ды скажуць ім: “Цар Асуэр загадаў прывесці да яго царыцу Васці, і яна не захацела”.

Сегодня жёны персидских и мидийских вождей услышали о том, что сделала царица, и эти женщины, зная, как поступила царица, будут то же говорить и знатным вождям царя. Тогда непочтительность и злоба будут повсюду.

 

Вось, у гэты самы дзень усе жонкі князёў персаў і мідзян, пачуўшы, што сказала царыца, скажуць тое самае князям царскім; адсюль пагарда і гнеў.

Если царю угодно, вот мой совет: пусть царь издаст указ и запишет его в персидские и мидийские законы, которые не могут быть изменены, о том, что Астинь больше никогда не будет входить к царю Артаксерксу. А её царский сан пусть царь передаст другой женщине, которая лучше её.

 

Калі табе, валадару, падабаецца, дык няхай выйдзе эдыкт ад цябе ды хай будзе напісана між законаў персаў і мідзян, якія нельга змяніць, што Васці не можа больш уваходзіць да цара Артаксэркса ды няхай яе годнасць царскую аддасць цар яе сяброўцы, больш вартай, чым яна.

Когда царский указ будет объявлен во всех уголках его огромного царства, все женщины станут оказывать почтение своим мужьям, будь он беден или богат».

 

І гэта хай распаўсюдзяць ва ўсіх правінцыях царства твайго, якое вельмі вялікае, і ўсе жанчыны, ад найбольшай да найменшай, хай аддадуць пашану сваім мужам».

Царь и его знатные приближённые были очень довольны этим советом. Услышав эти слова, царь Артаксеркс сделал так, как посоветовал Мемухан.

 

Спадабалася яго парада цару і князям, і зрабіў цар па парадзе Мамухана.

Он разослал письма во все концы своего царства. В каждую область он послал письма, написанные на языке народа, жившего в этой земле. Эти письма объявляли каждому на его родном языке, что всякий мужчина должен быть господином в своей семье.

 

І паслаў ён лісты ва ўсе правінцыі царства свайго, каб кожны народ мог пачуць і прачытаць на розных мовах з [рознымі] літарамі, што мужы ёсць князі і старэйшыны ў сваіх дамах і што жонкі ўсе, якія з імі, павінны быць ім паслухмянымі.