Даниил 3 глава

Царь Навуходоносор сделал золотой истукан, вышиною в шестьдесят локтей, шириною в шесть локтей, поставил его на поле Деире, в области Вавилонской.

 

Цар Набукаданосар пабудаваў залатую статую, вышынёю ў шэсцьдзесят локцяў, а шырынёю — на шэсць локцяў; і загадаў яе паставіць на раўніне Дура ў правінцыі бабілонскай.

И послал царь Навуходоносор собрать сатрапов, наместников, воевод, верховных судей, казнохранителей, законоведцев, блюстителей суда и всех областных правителей, чтобы они пришли на торжественное открытие истукана, которого поставил царь Навуходоносор.

 

Такім чынам, даручыў цар Набукаданосар сатрапам, намеснікам і суддзям, кіраўнікам і правіцелям, і загадчыкам ды ўсім правіцелям правінцый сабрацца і ўдзельнічаць у асвячэнні статуі, пабудаванай царом Набукаданосарам.

И собрались сатрапы, наместники, военачальники, верховные судьи, казнохранители, законоведцы, блюстители суда и все областные правители на открытие истукана, которого Навуходоносор царь поставил, и стали перед истуканом, которого воздвиг Навуходоносор.

 

Дык сабраліся сатрапы, намеснікі і суддзі, кіраўнікі і правіцелі, магнаты, якія былі пастаўлены да ўлады, ды ўсе кіраўнікі правінцый на асвячэнне статуі, пабудаванай царом Набукаданосарам. А стаялі яны перад статуяй, якую пабудаваў Набукаданосар.

Тогда глашатай громко воскликнул: объявляется вам, народы, племена и языки:

 

Герольд абвяшчаў уголас: «Загад для вас, народы, пакаленні і мовы:

в то время, как услышите звук трубы, свирели, цитры, цевницы, гуслей и симфонии и всяких музыкальных орудий, падите и поклонитесь золотому истукану, которого поставил царь Навуходоносор.

 

у гадзіну, калі пачуеце гучанне рога, і флейты, і ліры, і арфы, і псалтэрыёна, і дудаў ды ўсякага роду інструментаў музычных, упадзіце і пакланіцеся залатой статуі, якую паставіў цар Набукаданосар.

А кто не падёт и не поклонится, тотчас брошен будет в печь, раскалённую огнём.

 

Калі ж хто не ўпадзе і не паклоніцца, будзе той адразу ўкінуты ў распаленую печ».

Посему, когда все народы услышали звук трубы, свирели, цитры, цевницы, гуслей и всякого рода музыкальных орудий, то пали все народы, племена и языки, и поклонились золотому истукану, которого поставил Навуходоносор царь.

 

Такім чынам, пасля гэтага адразу, як пачулі ўсе народы гук рога, флейты, і арфы, і псалтэрыёна, дудаў ды ўсякага роду музычных інструментаў, то ўсе народы, пакаленні і мовы ўпалі і пакланіліся залатой статуі, якую паставіў цар Набукаданосар.

В это самое время приступили некоторые из Халдеев и донесли на Иудеев.

 

І адразу ж, і ў тую ж самую гадзіну некаторыя халдэйцы прыйшлі абвінаваціць юдэяў,

Они сказали царю Навуходоносору: царь, вовеки живи!

 

і звярнуліся яны да цара Набукаданосара: «Цару, вечна жыві!

Ты, царь, дал повеление, чтобы каждый человек, который услышит звук трубы, свирели, цитры, цевницы, гуслей и симфонии и всякого рода музыкальных орудий, пал и поклонился золотому истукану;

 

Ты, цару, распарадзіўся, каб кожны чалавек, калі пачуе гук рога, флейты, ліры, арфы, псалтэрыёна, дудаў і ўсякага роду музычных інструментаў, упаў і пакланіўся залатой статуі;

а кто не падёт и не поклонится, тот должен быть брошен в печь, раскалённую огнём.

 

калі ж хто не ўпадзе і не паклоніцца, будзе ўкінуты ў распаленую печ.

Есть мужи Иудейские, которых ты поставил над делами страны Вавилонской: Седрах, Мисах и Авденаго; эти мужи не повинуются повелению твоему, царь, богам твоим не служат и золотому истукану, которого ты поставил, не поклоняются.

 

Такім чынам, ёсць мужы юдэі, якіх ты паставіў над работамі правінцыі бабілонскай: Сэдрак, Місак, Абдэнага; мужы гэтыя не лічацца з табою, цару, не даюць пашаны тваім багам і не пакланяюцца залатой статуі, якую ты паставіў».

Тогда Навуходоносор во гневе и ярости повелел привести Седраха, Мисаха и Авденаго; и приведены были эти мужи к царю.

 

Тады Набукаданосар закіпеў гневам і загадаў прывесці Сэдрака, Місака і Абдэнагу; і прывялі тых мужоў да цара.

Навуходоносор сказал им: с умыслом ли вы, Седрах, Мисах и Авденаго, богам моим не служите, и золотому истукану, которого я поставил, не поклоняетесь?

 

І Набукаданосар звярнуўся да іх і спытаўся: «Ці праўда, Сэдраку, Місаку і Абдэнагу, што не шануеце маіх багоў і не пакланяецеся залатой статуі, якую я паставіў?

Отныне, если вы готовы, как скоро услышите звук трубы, свирели, цитры, цевницы, гуслей, симфонии и всякого рода музыкальных орудий, падите и поклонитесь истукану, которого я сделал; если же не поклонитесь, то в тот же час брошены будете в печь, раскалённую огнём, и тогда какой Бог избавит вас от руки моей?

 

Ці цяпер гатовыя вы — у любую гадзіну, калі пачуеце гучанне рога, флейты, ліры, арфы, псалтэрыёна, дудаў і ўсякага роду музычных інструментаў, упасці і пакланіцца статуі, якую я зрабіў? Калі бо не аддасцё паклону, будзеце ў тую ж гадзіну ўкінуты ў распаленую печ; які бог зможа вас вырваць з маіх рук?»

И отвечали Седрах, Мисах и Авденаго, и сказали царю Навуходоносору: нет нужды нам отвечать тебе на это.

 

Сэдрак, Місак і Абдэнага адказалі, звяртаючыся да цара Набукаданосара: «Не павінны мы табе, цару, адказваць у гэтай справе:

Бог наш, Которому мы служим, силён спасти нас от печи, раскалённой огнём, и от руки твоей, царь, избавит.

 

калі бо наш Бог, якому мы служым, можа нас выратаваць з распаленай печы, то і з тваіх рук, цару, вызваліць.

Если же и не будет того, то да будет известно тебе, царь, что мы богам твоим служить не будем и золотому истукану, которого ты поставил, не поклонимся.

 

Калі не пажадае, то ведай, цару, што не будзем ушаноўваць тваіх багоў, ані пакланяцца залатой статуі, якую ты паставіў».

Тогда Навуходоносор исполнился ярости, и вид лица его изменился на Седраха, Мисаха и Авденаго, и он повелел разжечь печь в семь раз сильнее, нежели как обыкновенно разжигали её,

 

На гэта Набукаданосар узгарэўся гневам, і выгляд яго твару змяніўся ў адносінах да Сэдрака, Місака і Абдэнагі; і прыказаў у адказ напаліць печ у сем разоў больш, чым звычайна;

и самым сильным мужам из войска своего приказал связать Седраха, Мисаха и Авденаго и бросить их в печь, раскалённую огнём.

 

і мужчынам найдужэйшым паміж свайго войска даручыў звязаць Сэдрака, Місака і Абдэнагу ды ўкінуць іх у распаленую печ.

Тогда мужи сии связаны были в исподнем и верхнем платье своём, в головных повязках и в прочих одеждах своих, и брошены в печь, раскалённую огнём.

 

Дык адразу ж звязалі гэтых мужоў у іх шараварах, і ў галаўных павязках, і ў абутку, і ў шатах і ўкінулі ў сярэдзіну распаленай печы;

И как повеление царя было строго, и печь раскалена была чрезвычайно, то пламя огня убило тех людей, которые бросали Седраха, Мисаха и Авденаго.

 

такім чынам, паколькі загад цара быў сур’ёзны і печ была залішне распалена, полымя агню забіла тых людзей, якія кідалі Сэдрака, Місака і Абдэнагу.

А сии три мужа, — Седрах, Мисах и Авденаго, — упали в раскалённую огнём печь связанные.

 

Тры ж чалавекі, Сэдрак, Місак і Абдэнага, упалі звязанымі ў сярэдзіну распаленай печы.24 І яны хадзілі сярод полымя, славячы Бога і дабраслаўляючы Госпада.25 Падняўшыся ж, Азарыя так маліўся і, раскрыўшы свае вусны, казаў пасярэдзіне агню:26 «Дабраславёны Ты, Госпадзе, Божа нашых бацькоў, і поўны хвалы; і імя Тваё дабраславёна на векі.27 Ты бо справядлівы ва ўсім, што нам учыніў, а ўсе дзеянні Твае поўныя праўды, і дарогі Твае прамыя, ды ўсе прысуды Твае справядлівыя.28 Бо выдаў Ты праўдзівыя прысуды ва ўсім, што Ты навёў на нас і на Ерузалім, святы горад нашых бацькоў, бо ў праўдзе і ў законнасці навёў Ты ўсё гэта на нас з прычыны нашых грахоў.29 Бо зграшылі мы і дапусціліся беззаконнасці, адыходзячы ад Цябе, і пакінулі мы Цябе ва ўсім; і прыказанняў Тваіх не спаўнялі мы,30 і не бераглі іх ані не спаўнялі таго, што нам загадваў, каб нам добра было.31 Такім чынам, усё, што Ты на нас навёў, ды ўсё, што нам зрабіў, зрабіў Ты ўсё паводле справядлівага рашэння;32 і выдаў нас у рукі нашых ліхіх непрыяцеляў і найгоршых паміж адступнікаў і несправядліваму цару, найболей крывадушнаму на ўсёй зямлі;33 і цяпер не маем смеласці адкрыць вусны свае; сорам і ганьба ахутала тваіх паслугачоў і тых, што Цябе славяць.34 Просім: не кідай нас назаўсёды — дзеля імя Твайго, і не разрывай Твайго запавету,35 і не ўхіляй ад нас Сваёй міласэрнасці з увагі да Твайго прыяцеля Абрагама, і да паслугача Твайго Ізаака, ды Твайго святога Ізраэля,36 якім сказаў Ты, што размножыш патомства іх, як зоркі на небе ды як пясок на беразе мора;37 бо, Госпадзе, мы найменшыя сярод усіх народаў; і мы сёння паніжаны на ўсёй зямлі з прычыны грахоў нашых;38 і няма цяпер валадара, ані прарока, ані правадыра, ані цэласпалення, ані ахвяр, ані дароў з ежы, ані ўспалення, ані месца дзеля пяршыняў для Цябе, каб маглі мы спазнаць Тваю міласэрнасць;39 аднак у душы стурбаванай і ў духу пакорлівасці няхай нас прымуць, як цэласпаленне з бараноў і быкоў ды як з тысяч тлустых авечак,40 дык хай сёння наша ахвяра стане на віду ў Цябе, і ўдасканаль тых, хто ідзе за Табою, бо тыя, што пакладаюцца на Цябе, не пасаромяцца.41 І цяпер ідзём за Табою ўсім сэрцам, і адчуваем страх перад Табою, ды шукаем Твайго аблічча;42 не сарамаці нас, але рабі з намі паводле Сваёй спагадлівасці і паводле Сваёй вялікай міласэрнасці,43 і выбаві нас Сваімі цудамі, і праслаў імя Сваё, Госпадзе.44 І ўсе тыя, што крыўдзяць паслугачоў Тваіх, хай спазнаюць ганьбу; хай іх сорам пакрые, пазбавіць усякай сілы, і моц іх хай будзе прыдушана.45 Хай бо яны пазнаюць, што Ты — Госпад Бог адзіны і поўны славы на зямлі».46 І паслугачы царскія, якія іх укінулі, не пераставалі распальваць печ нафтаю, і смалой, і пакуллем, і галлём;47 і полымя ўздымалася на сорак дзевяць локцяў над печчу,48 і захапіла і спаліла тых халдэйцаў, якія знаходзіліся каля печы.49 Аднак Анёл Госпадаў сышоў у печ разам з Азарыем і яго сябрамі і ўхіліў полымя агню з печы,50 і зрабіў у сярэдзіне печы быццам вільготны вецер, і агонь не дакрануўся да іх зусім, і не выклікаў болю, ані не зрабіў ніякай крыўды.51 Тады гэтыя трое як бы адным голасам славілі і хвалілі ды дабраслаўлялі Бога ў печы, кажучы:52 «Дабраславёны Ты, Госпадзе, Божа бацькоў нашых, і поўны славы, і найузвышаны на векі; і дабраславёна хай будзе святое імя Тваё, поўнае хвалы і найслаўнейшае, і найузвышанае на векі.53 Дабраславёны Ты ў святыні Тваёй святой славы, і найслаўнейшы, і славуты на векі.54 Дабраславёны Ты на пасадзе Твайго валадарства, і найслаўнейшы, і найузвышаны на векі.55 Дабраславёны Ты, што глядзіш у апраметную, седзячы на херубінах, і славуты, найузвышаны на векі.56 Дабраславёны Ты на цвярдыні неба, і слаўны, і славуты на векі.57 Усе Госпадавы творы, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі.58 Нябёсы, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі!59 Анёлы Госпадавы, дабраславіце Госпада, слаўце і ўзвялічвайце Яго на векі!60 Усе воды паднебныя, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі!61 Усе Магуцці, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі!62 Сонца і месяц, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі!63 Зоркі нябесныя, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі!64 Усе дажджы і росы, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі!65 Усе вятры, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі!66 Агонь і жар, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі!67 Халады і спякота, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі!68 Росы і іней, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі!69 Маразы і халады, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі!70 Ільды і снягі, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышаце Яго на векі!71 Ночы і дні, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі!72 Святло і цемра, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі!73 Маланкі і хмары, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі!74 Хай зямля дабраслаўляе Госпада, хай хваліць і надта ўзвышае Яго на векі!75 Горы і ўзгоркі, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі!76 Усе расліны зямныя, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі!77 Моры і рэкі, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі!78 Крыніцы, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі!79 Вялікія марскія жывёлы і ўсё, што плавае ў вадзе, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі!80 Усе птушкі паднебныя, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі!81 Усе звяры дзікія і жывёлы, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі!82 Сыны людскія, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі!83 Ізраэлю, дабраславі Госпада, хвалі і надта ўзвышай Яго на векі!84 Святары Госпадавы, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі!85 Паслугачы Госпада, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі!86 Духі і душы справядлівых, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі!87 Святыя і пакорлівыя сэрцам, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі!88 Ананію, Азарыю, Місаэлю, дабраславіце Госпада, хваліце і надта ўзвышайце Яго на векі! Бо вырваў нас з цемры і ад рукі смерці збавіў, і вызваліў нас спасярод печы, што палымнела, і вырваў нас з сярэдзіны агню.89 Праслаўце Госпада, бо ласкавы, бо вечна трывае Яго міласэрнасць!90 Усе, хто баіцца Госпада, дабраславіце Бога багоў; хваліце і слаўце Яго, бо вечная ёсць Яго міласэрнасць!»

Навуходоносор царь изумился, и поспешно встал, и сказал вельможам своим: не троих ли мужей бросили мы в огонь связанными? Они в ответ сказали царю: истинно так, царь!

 

(91) Цар Набукаданосар вельмі здзівіўся і ўстаў паспешліва; звярнуўся ён да сваіх магнатаў, кажучы: «Ці не кінулі мы трох звязаных мужоў у сярэдзіну агню?» Яны адказалі цару: «Сапраўды, цару».

На это он сказал: вот, я вижу четырёх мужей несвязанных, ходящих среди огня, и нет им вреда; и вид четвёртого подобен сыну Божию.

 

(92) Ён у адказ сказаў: «Вось, бачу чатырох мужоў, што развязаныя і ходзяць у сярэдзіне агню, і не робіцца ім нічога дрэннага; і выгляд чацвёртага напамінае сына багоў».

Тогда подошёл Навуходоносор к устью печи, раскалённой огнём, и сказал: Седрах, Мисах и Авденаго, рабы Бога Всевышнего! выйдите и подойдите! Тогда Седрах, Мисах и Авденаго вышли из среды огня.

 

(93) Тады падышоў Набукаданосар да жарала палаючай печы і сказаў: «Сэдраку, Місаку і Абдэнагу, паслугачы Узвышняга Бога, выйдзіце і прыйдзіце сюды!» І адразу ж Сэдрак, Місак і Абдэнага выйшлі з сярэдзіны агню.

И, собравшись, сатрапы, наместники, военачальники и советники царя усмотрели, что над телами мужей сих огонь не имел силы, и волосы на голове не опалены, и одежды их не изменились, и даже запаха огня не было от них.

 

(94) І сатрапы, намеснікі, і суддзі, і правіцелі цара сабраліся і агледзелі тых мужоў, бо агонь не меў ніякай улады адносна цел іх, і ніводзін волас з іх галавы не быў спалены, ані іх шаравары не былі пашкоджаны, ані не дайшоў да іх пах агню.

Тогда Навуходоносор сказал: благословен Бог Седраха, Мисаха и Авденаго, Который послал Ангела Своего и избавил рабов Своих, которые надеялись на Него и не послушались царского повеления, и предали тела свои огню, чтобы не служить и не поклоняться иному богу, кроме Бога своего!

 

(95) І Набукаданосар сказаў, звяртаючыся да іх: «Хай будзе дабраславёны Бог Сэдрака, Місака і Абдэнагі, Які паслаў Свайго анёла і ўратаваў Сваіх паслугачоў, якія на Яго ўсклалі свой давер, і парушылі загад цара, і аддалі свае целы, каб не служыць і не аддаваць паклону іншаму богу, апроч Бога свайго.

И от меня даётся повеление, чтобы из всякого народа, племени и языка кто произнесёт хулу на Бога Седраха, Мисаха и Авденаго, был изрублен в куски, и дом его обращён в развалины, ибо нет иного бога, который мог бы так спасать.

 

(96) Такім чынам, я выдаю загад, каб усякі народ, пакаленне і мова, хто скажа блюзненне супраць Бога Сэдрака, Місака і Абдэнагі, быў разарваны на кавалкі, і каб дом яго быў разбураны, бо няма іншага Бога, Які змог бы так збавіць».

Тогда царь возвысил Седраха, Мисаха и Авденаго в стране Вавилонской.

 

(97) Потым цар узвысіў Сэдрака, Місака і Абдэнагу ў правінцыі бабілонскай.

Навуходоносор царь всем народам, племенам и языкам, живущим по всей земле: мир вам да умножится!

 

(98) «Цар Набукаданосар — да ўсіх народаў, пакаленняў і моў, пражываючых на ўсёй зямлі: “О, каб дасягнулі вы вялікага супакою!

Знамения и чудеса, какие совершил надо мною Всевышний Бог, угодно мне возвестить вам.

 

(99) Спадабалася мне абвясціць знакі і цуды, якія Узвышні Бог учыніў для мяне: якія вялікія ёсць Яго знакі ды якія магутныя Яго цуды!

Как велики знамения Его и как могущественны чудеса Его! Царство Его — царство вечное, и владычество Его — в роды и роды.

 

(100) І Яго валадарства ёсць вечнае валадарства, і валадаранне Яго — на ўсе пакаленні”.