1 Самуйлава 17 глава

Першая кніга Самуйлава
Пераклад Яна Станкевіча → Перевод Десницкого

І зьберлі Пілішчане войскі свае на вайну, і зьберліся ў Соко, каторы ў Юдэі, і разьлягліся табарам памеж Сока і Азэку ў Ефес-Даміме.

Филистимляне собрали войско для битвы и выступили к Сохо, что в Иудее. Их лагерь был между Сохо и Азекой в Эфес-Даммиме.

Саўла ж а мужы Ізраельскія зьберліся, і разьлягліся табарам у даліне ля дуба, і прыгатаваліся да вайны наўпярэймы Пілішчанам.

Саул и собравшиеся к нему израильтяне встали лагерем в долине Эла и готовились к битве с филистимлянами.

І стаялі Пілішчане на гары з аднаго боку, а Ізраелцы на гары з другога боку, а даліна памеж іх.

Фислистимляне стояли на холме с одной стороны, израильтяне — на холме с другой стороны, а между ними была долина.

І вышаў із табараў Пілісцкіх дужэль, імям Ґоляф, з Ґафу; ростам ён — шэсьць локцяў і пядзя.

Выступил из филистимского лагеря единоборец по имени Голиаф из Гата, ростом в шесть локтей и пядь.

І шолам мядзяны на галаве ў яго; і адзеўшыся ён быў у колцавы панцыр, і вага панцыра ягонага — пяць тысячаў сыкляў медзі.

На голове у него был медный шлем, он был одет в доспех из бронзы весом в пять тысячей шекелей.

І мядзяныя повязкі на нагах у яго, і мядзяная дзіда на мяжыкрылах ягоных.

На ногах у него были бронзовые поножи, а за плечами — дротик с бронзовым наконечником.

І дзяржаньне дзіды ягонае, як навой у ткачоў; а лязо дзіды ягонае шасьцьсот сыкляў зялеза. І шчытаноша йшоў перад ім.

Древко его копья было как вал ткацкого станка, а наконечник был железный, весом в шестьсот шекелей. Перед ним выступал щитоносец.

І стаў, і крычэў да радоў Ізраельскіх, і сказаў ім: «Нашто вышлі вы ваяваць? Ці не Пілішчанін я, а вы ня слугі Саўлавы? Абярыце сабе чалавека, і хай зыйдзе да мяне.

Он остановился и стал вызывать израильский строй: «Отчего бы одному из вас не выйти на поединок? Я филистимлянин, а вы рабы Саула. Выберите у себя кого-нибудь, и пусть он выйдет сюда.

Калі ён зможа біцца з імною й заб’ець мяне, то мы будзем слугамі вашымі; калі ж я здолею яго й заб’ю яго, то вы будзеце слугамі нашымі, і будзеце служыць нам».

Если он одержит верх в бою со мной и сразит меня, мы станем вашими рабами, а если я его одолею и сражу, то вы станете нашими рабами, будете служить нам».

І сказаў Пілішчанін: «Я паганбіў рады Ізраельскія сядні; дайце імне чалавека, і мы будзем біцца ў двубою».

Филистимлянин говорил: «Посрамлю я сегодня войско израильское, только дайте мне кого-нибудь для поединка!»

І пачулі Саўла а ўвесь Ізраель гэтыя словы Пілішчаніна, і спалохаліся а вельмі баяліся.

Саул и все израильтяне слушали слова того филистимлянина в большом страхе и трепете.

Давід жа — сын Ефрафяніна таго з Бэтлеему Юдзінага, і імя ягонае Есэ, у каторага было восьмі сыноў. І муж гэты за дзён Саўлавых быў старшы меж людзёў.

Давид был сыном эфратянина из Вифлеема в Иудее, которого звали Ишай и у которого было восемь сыновей. Во дни Саула он был уже стар, было ему много лет.

І пайшлі тры старшыя сыны Есавы, пайшлі за Саўлам на вайну; імёны трох сыноў тых, што пайшлі на вайну: старшы Еляў, другі за ім — Авінадаў, а трэйці — Шама.

Три старших сына Ишая отправились с Саулом на войну. Трех сыновей, ушедших на войну, звали: первенец Элиав, второй — Авинадав и третий — Шамма.

Давід жа быў найменшы. А тры старшыя пайшлі за Саўлам;

Давид был самым младшим. Трое старших ушли с Саулом на войну,

А Давід пайшоў і зьвярнуўся ад Саўлы, пасьціць авечкі айца свайго ў Бэтлееме.

а Давид вернулся от Саула, чтобы пасти отары своего отца в Вифлееме.

І дабліжаўся Пілішчанін тый нараніцы і ўвечары, і выстаўляў сябе сорак дзён.

Тот филистимлянин выходил по утрам и вечерам и бросал вызов сорок дней.

І сказаў Есэ Давіду, сыну свайму: «Вазьмі ж братом сваім ефу сушаных зярнят а дзесяць гэтых букаткаў хлеба і пабяжы да табару да братоў сваіх;

Ишай тогда как раз сказал Давиду: «Отнеси-ка своим братьям эфу жареного зерна и десять хлебов. Поспеши в лагерь к братьям!

А гэтыя дзесяць сыраў занясі тысячніку, і даведайся ў братоў сваіх, як яны маюцца, і знакі іхныя возьмеш».

А эти десять сыров отнеси начальнику их тысячи. Узнай, всё ли благополучно у братьев и принеси весточку от них.

Саўла ж а яны а ўсі мужы Ізраельскія былі ў даліне дуба і ваявалі зь Пілішчанмі.

Саул и все израильтяне находятся теперь в долине Эла, чтобы сразиться с филистимлянами».

І ўстаў Давід рана нараніцы, і паручыў авечкі вартаўніку, і падняўся, і пайшоў, як расказаў яму Есэ, і прышоў на месца цялежак. А войска вышла ў баявыя рады і крычэла да бітвы.

Давид, как и велел ему Ишай, поднялся следующим утром, оставил овец на одного из сторожей, взял поклажу и отправился в путь. Он подошел к лагерю как раз когда из него с боевым кличем выходило войско.

І зладзілі Ізраелцы й Пілішчане лады, лад супроці ладу.

Израильтяне и филистимляне выстроились для боя друг против друга.

І ськінуў Давід свае рэчы ізь сябе на руку вартаўніку рэчаў, і пабег да ладу, і прышоў, і папытаўся ў братоў сваіх, як маюцца.

Давид оставил свою поклажу с обозным сторожем и поспешил к войску. Найдя братьев, он приветствовал их,

І як ён гукаў ізь імі, і вось, аднадолец наймя Голяф, Пілішчанін із Ґафу, узышоў з ладу Пілісцкага, і гукаў падобна да тых словаў, і Давід пачуў.

и пока они разговаривали, выступил из рядов филистимских тот самый филистимский единоборец по имени Голиаф из Гата, и стал говорить, что и прежде, так что Давид услышал его.

І ўсі Ізраелцы, абачыўшы гэтага чалавека, уцяклі ад яго, і надта баяліся.

И кто бы из израильтян ни встречался с филистимлянином взглядом, в большом страхе отступал перед ним.

І сказалі Ізраелцы: «Бачыце гэтага чалавека, што ўзышоў? Бо ганьбіць Ізраеля ён узышоў. І будзе, што мужа, каторы заб’ець яго, забагаціць кароль вялікім багацьцям, і дачку сваю выдасьць за яго, і дом айца ягонага зробе вольным у Ізраелю».

Израильтяне говорили: «Видите, кто это вышел на единоборство? Он вышел на позор Израилю. Если бы кто его сразил, то царь богато наградил бы такого, выдал бы за него дочь и освободил бы его отеческий род от податей в Израиле».

І сказаў Давід людзём, што стаялі зь ім, кажучы: «Што зробяць таму, хто заб’ець гэтага Пілішчаніна й здыйме ганьбу з Ізраеля? бо хто Пілішчанін неабрэзаны гэты, што ганьбе лад Бога жывога?»

Давид спросил тех, кто был поблизости: «Как же поступят с тем, кто сразит этого филистимлянина и снимет позор с Израиля? Да и кто такой этот необрезанный, чтобы позорить воинство Бога Живого!»

І сказаў яму люд подле тога слова, кажучы: «Во, што зробяць таму чалавеку, каторы заб’ець яго».

Народ пересказал ему всё то же самое, разъяснив, как наградят победителя.

І пачуў Еляў, старшы брат Давідаў, як гукаў ён ізь людзьмі, і зазлаваўся Еляў на Давіда, і сказаў: «Чаго ты зышоў сюды, і на каго пакінуў гэную крыху авец на пустыні? Я ведаю благія замеры твае й злосьць сэрца твайго; бо ты зышоў, каб паглядзець на бітву».

Старший его брат Элиав слышал, как Давид разговаривал с народом, и разгневался на него Элиав. Он сказал: «Зачем же ты явился сюда, и на кого бросил ты немногочисленную отару в степи? Знаю я твою заносчивость и дурной твой замысел: ты явился посмотреть на битву».

І сказаў Давід: «Што ж я зрабіў цяпер? Ці ня словы гэта?»

А Давид ответил: «Но что же я сделал? Это был просто разговор!»

І адвярнуўся ад яго насупроці другога, і сказаў подле слова гэтага, і адказаў яму люд словам, як уперад.

Отвернувшись от брата, он стал разговаривать с другим человеком, и спросил его о том же самом, и получил прежний ответ.

І пачулі словы, каторыя гукаў Давід, і сказалі Саўлу, і тый узяў яго.

Разговоры, которые вел Давид, не остались незамеченными, их пересказали Саулу, и тогда тот приказал привести его.

І сказаў Давід Саўлу: «Няхай не лякаецца нічые сэрца з прычыны яго: слуга твой пойдзе й будде біцца з гэтым Пілішчанінам».

А Давид сказал Саулу: «Пусть никто не унывает из-за этого филистимлянина. Твой раб пойдет и сразится с ним!»

І сказаў Саўла Давіду: «Ня можаш ты йсьці да гэтага Пілішчаніна, каб біцца зь ім, бо ты маладзёнак, а ён воін із маленства свайго».

Саул ответил Давиду: «Но ты же не можешь пойти и сразиться с этим филистимлянином, ведь ты еще мальчик, а он воин с юности своей».

І сказаў Давід Саўлу: «Пастухом авец быў слуга твой у вайца свайго, і як, бывала, прыходзіў леў альбо мядзьведзь і хапаў казянё із стады,

Давид сказал Саулу: «Твой раб был пастухом при отаре своего отца. И бывало, что приходил лев или медведь и уносил овцу из отары.

То я выходзіў за ім, і біў яго, і ратаваў зь ляпы ягонае; а калі ён кідаўся на мяне, то я хапаў яго за бараду, і біў яго, і забіваў яго.

Тогда я гнался за ним, разил его и спасал овцу из его пасти, а если он нападал на меня, то я хватал его за гриву и разил насмерть.

І лява, і медзьвядзя біваў слуга твой, і будзе гэты Пілішчанін неабрэзаны, як кажны ізь іх, бо ён ганьбе лады Бога жывога».

И со львом, и с медведем справлялся твой раб, и с этим филистимлянином будет то же, что и с одним из них, ведь он поносил воинство Бога Живого».

І сказаў Давід: «СПАДАР, Каторы выбаўляў мяне ад лапы лява і ад лапы медзьвядзя, выбаве мяне й ад рукі гэтага Пілішчаніна». І сказаў Саўла Давіду: «Ідзі, і хай будзе СПАДАР із табою».

И добавил Давид: «Господь, Избавлявший меня от лапы льва и от лапы медведя, избавит меня и от руки этого филистимлянина». Тогда Саул сказал Давиду: «Ступай, и да будет с тобою Господь!».

І адзеў Саўла Давіда ў свае адзецьці, і ўзлажыў мядзяны шолам на галаву ягоную, і надзеў на яго панцыр.

Саул одел Давида в свои одежды, возложил ему на голову бронзовый шлем и надел на него доспехи.

І паперазаўся Давід мячом ягоным па адзецьцю, і хацеў хадзіць, бо ён яшчэ не прабаваў. І сказаў Давід Саўлу: «,Я не магу хадзіць у гэтым, я ня прывыкшы». І ськінуў іх Давід ізь сябе.

Поверх всего Давид опоясался мечом Саула, но в этом непривычном вооружении он не смог ходить. Давид сказал Саулу: «Я не могу во всём этом ходить, я не привык!» — и снял с себя вооружение.

І ўзяў кій свой у руку сваю, і выбраў сабе пяць гладкіх каменчыкаў з ручая, і палажыў іх у пастускі капшук, што быў зь ім; і хатуль, і пушчала ў руццэ ў яго, і дабліжыўся да Пілішчаніна.

Он взял с собой посох, и выбрал пять гладких камней из пересохшего речного русла, положив их в свою пастушью сумку. С этой сумкой и с пращой он вышел против филистимлянина.

І крануўся Пілішчанін, ідучы а бліжачыся да Давіда, і чалавек нёс шчыт сьпераду яго.

Навстречу ему выступил филистимлянин, и пока он шел на Давида, перед ним был щитоносец.

І прыгледзеўся Пілішчанін, і абачыўшы Давіда, пагрэбаваў ім, бо ён быў малец, і румены, з пазорным відам.

Присмотревшись к Давиду, филистимлянин увидел молодого и румяного красавца, и отнесся к нему с презрением.

І сказаў Пілішчанін Давіду: «Ці сабака я, што ты прышоў на мяне зь кіям?» І праклінаў Пілішчанін Давіда сваімі багамі.

И спросил филистимлянин Давида: «Что я, собака, что ты вышел против меня с палками?» И проклял филистимлянин Давида своими богами.

І сказаў Пілішчанін Давіду: «Падыйдзі да мяне, і я аддам цела твае птуству нябёснаму і жывёле палявой».

Потом филистимлянин сказал Давиду: «Подойди сюда — и я брошу твое тело птицам небесным и зверям полевым!»

А Давід сказаў Пілішчаніну: «Ты прышоў на мяне зь мячом а зь дзідаю а шчытом, я ж прышоў на цябе ў імя СПАДАРА войскаў, Бога ладоў Ізраельскіх, каторыя ты ганьбіў.

Ответил филистимлянину Давид: «Ты идешь на меня с мечом, копьем и дротиком, а я выхожу против тебя с именем Господа Воинств, Бога ополчений израильских, которые ты поносил.

Сядні аддасьць цябе СПАДАР у руку маю, і я заб’ю цябе, і здыйму зь цябе галаву тваю, і аддам труп войска Пілісцкага птуству нябёснаму і зьверу земнаму, і пазнае ўся зямля, што ё Бог у Ізраелю.

Сегодня предаст тебя Господь в мои руки: сражу тебя, отсеку голову твою — и в этот самый день я отдам трупы войска филистимского птицам небесным и зверям полевым, и будет знать вся земля, что есть у Израиля Бог!

І пазнае ўся гэта грамада, што не мячом а дзідаю выбаўляе СПАДАР, бо СПАДАРОВА вайна, і Ён аддасьць вас у рукі нашы».

И узнают все, кто собрался здесь, что не мечом и не копьем спасает Господь, ибо битва эта — Господня, и Он предаст всех вас в наши руки».

І сталася, як паўстаў Пілішчанін, і йшоў, і бліжыўся наўпярэймы Давіду, то пабарзьдзіў Давід і пабег да ладу наўпярэймы Пілішчаніну.

И вот филистимлянин подходил к Давиду, а Давид спешно побежал прямо на вражеский строй, навстречу филистимлянину.

І засунуў Давід руку сваю ў капшук, і ўзяў стуль камень, і пусьціў пушчалам, і выцяў Пілішчаніна ў лоб, ажно камень унізаўся ў лоб ягоны, і ён паваліўся відам на зямлю.

Он взял камень, метнул его из пращи и попал филистимлянину в лоб так, что проломил череп, и филистимлянин упал лицом наземь.

Дык Давід быў дужшы за Пілішчаніна пушчалам а каменям, і выцяў Пілішчаніна, і забіў яго, мяча ж ня было ў руццэ ў Давіда.

Так Давид одолел филистимлянина, сразил его и убил, и не было в руках у Давида меча.

Тады Давід падбег і стаў на Пілішчаніна, узяў меч ягоны, і агаліў, і забіў яго, і адцяў ім галаву ягоную; і абачылі Пілішчане, што памер асілак іхны, і ўцякалі.

Давид подбежал к филистимлянину, наступил на него и, вытащив из ножен его собственный меч, добил его, отсек ему голову. А филистимляне, увидев, что пал их богатырь, обратились в бегство.

І ўсталі мужы Ізраельскія а Юды, і крычэлі, і гналі Пілішчан, аж пакуль ты ўходзіш у даліну й аж да брамы Екрону. І падалі цятыя Пілішчане па дарозе Шаараімскай, аж да Ґафу й аж да Екрону.

Мужи израильские и иудейские стали тогда с боевым кличем преследовать филистимлян до входа в Гат и до ворот Экрона.

І зьвярнуліся сынове Ізраелявы з пагону за Пілішчанмі, і разглабалі табары іхныя.

Сыны Израилевы возвратились из погони за филистимлянами и разграбили их лагерь.

І ўзяў Давід галаву Пілішчаніна, і занёс яе да Ерузаліму, а зброю ягоную палажыў у будане сваім.

А Давид взял голову филистимлянина и принес ее в Иерусалим, но его оружие сохранил в своем шатре.

Як абачыў Саўла Давіда, каторы выходзіў супроці Пілішчаніна, то сказаў Аўніру, вайводцу: «Аўніру, чый сын гэты малец?» Аўнір сказаў: «Хай жывець душа твая, каролю, ня ведаю».

Когда Саул увидел, как Давид идет навстречу филистимлянину, он спросил своего полководца Авнера: «чей сын этот юноша, Авнер?» Но Авнер ответил: «Да живет душа твоя, царь — я не знаю».

І сказаў кароль: «Дык папытайся, чый сын гэты дзяцюк».

Тогда царь велел ему разузнать, чей сын этот юноша.

А як Давід зварачаўся па забіцьцю Пілішчаніна, то Аўнір узяў яго й прывёў да Саўлы, і галава Пілішчаніна была ў руццэ ў яго.

И когда Давид, сразив филистимлянина, возвращался назад, Авнер взял его и подвел к Саулу — голову филистимлянина он нес в руке.

І сказаў яму Саўла: «Чый сын ты, мальча?» І сказаў Давід: «Сын слугі твайго Еса Бэтлеемляніна».

Саул спросил его: «Чей ты сын, юноша?» И Давид ответил: «Сын твоего раба Ишая из Вифлеема».

« 16 глава 18 глава »