1 Царств 17 глава

Первая книга Царств
Под редакцией Кулаковых → Пераклад Антонія Бокуна

Филистимляне собрали войско для битвы и выступили к Сохо, что в Иудее. Их стан был между Сохо и Азекой в Эфес-Даммиме.

І сабралі Філістынцы войскі свае на вайну, і сабраліся ў Соха, што ў Юдэі, і разлажыліся табарам між Соха і Азэкаю ў Эфэс-Даміме.

Саул и израильтяне, что были с ним, разбили стан в долине Эла и выстроились на битву с филистимлянами.

А Саўл і ваяры Ізраільскія сабраліся і разлажыліся табарам у лагчыне Эла, і пашыхтаваліся да бою супраць Філістынцаў.

Филистимляне стояли на одном холме, израильтяне — на другом холме, а между ними была долина.

Філістынцы стаялі на схіле гары з аднаго боку, а Ізраільцяне — на схіле гары з другога боку, і разьдзяляла іх лагчына.

Из филистимского стана выступил ратоборец по имени Голиаф из Гата, ростом в шесть локтей с пядью.1

І выйшаў з шыхтоў Філістынцаў чалавек на імя Галіят з Гату, а быў ён вышынёю ў шэсьць локцяў і адну пядзю.

Его голову защищал медный шлем, сам он был в доспехах2 из меди весом в пять тысяч шекелей.3

На галаве ён меў мядзяны шалом, адзеты быў у лускаты мядзяны панцыр у пяць тысячаў сыкляў вагі,

На ногах медные поножи, а за плечами — дротик с медным наконечником.

а на нагах меў ён мядзяныя накаленьнікі, і мядзяны меч за плячыма.

Древко его копья было как вал ткацкого станка, а железный наконечник весил шестьсот шекелей.4 Перед ним выступал щитоносец.

Тронак дзіды ягонай быў як навой ткацкі, а вострыва дзіды ягонай важыла шэсьцьсот сыкляў жалеза. Перад ім ішоў [збраяносец], несучы шчыт.

Голиаф встал перед израильским строем и бросил вызов: «Зачем вы выстроились на битву? Я филистимлянин, а вы рабы Саула. Выберите одного из своих воинов, и пусть он выйдет ко мне.

І стаў ён насупраць шыхтоў Ізраіля, і крычаў, і казаў ім: «Чаго вы прыйшлі падрыхтаваныя да бою? Ці ж я не Філістынец, і вы — ці ня слугі Саўла? Выберыце спаміж сябе некага, і няхай ён зыйдзе да мяне!

Если он в бою одолеет меня и убьет — мы станем вашими рабами, а если я одолею его и убью — вы станете нашими рабами, будете служить нам».

Калі зможа ён ваяваць са мною і пераможа мяне, мы будзем нявольнікамі вашымі. А калі я перамагу, і заб’ю яго, вы будзеце нявольнікамі і будзеце нам служыць».

Филистимлянин говорил: «Посрамлю я сегодня войско израильское, только дайте мне кого-нибудь для поединка!»

І сказаў Філістынец: «Вось, я зьневажаю сёньня дружыны Ізраіля. Дайце мне чалавека, і мы будзем біцца!»

Услышав эти слова, Саул и израильтяне испугались, пришли в смятение.

І чулі гэтыя словы Філістынца Саўл і ўвесь Ізраіль, і напалохаліся, і вельмі баяліся.

Давид был сыном эфратянина из Вифлеема в Иудее, по имени Иессей; у Иессея было восемь сыновей. Во дни Саула Иессей уже состарился, было ему много лет.5

А Давід быў сынам Эфрацяніна з Бэтлеему Юдэйскага, імя ягонае — Есэй. Ён меў восем сыноў і ў часы Саўла быў ужо старым і ў гадах пажылых.

Трое старших сыновей Иессея отправились с Саулом на войну. Первенца звали Элиав, второго — Авинадав и третьего — Шамма.

Тры старэйшыя сыны ягоныя пайшлі з Саўлам ваяваць. Імёны тых трох сыноў ягоных, якія пайшлі на вайну, былі: першародны Эліяў, другі — Абінадаў, а трэці — Шамма.

Давид был самым младшим. Трое старших ушли с Саулом на войну,

Давід жа быў найменшым. А тры старэйшыя пайшлі за Саўлам.

а Давид ходил к Саулу и возвращался в Вифлеем, чтобы пасти овец своего отца.

Давід прыходзіў да Саўла і адыходзіў, каб пасьвіць авечак бацькі свайго ў Бэтлееме.

Сорок дней подряд утром и вечером выходил филистимлянин Голиаф и бросал вызов израильтянам.

А Філістынец выходзіў раніцаю і ўвечары, і выходзіў гэтак сорак дзён.

Иессей тогда сказал своему сыну Давиду: «Отнеси братьям эфу6 жареного зерна и эти десять хлебов. Поспеши в стан к братьям!

І сказаў Есэй сыну свайму Давіду: «Вазьмі для братоў тваіх эфу пражаных зярнят і дзесяць хлябоў, і занясі хутка братам тваім у табар!

А эти десять сыров отнеси начальнику их тысячи. Узнай, всё ли благополучно у братьев, и принеси мне весть7 от них.

І занясі дзесяць кавалкаў сыру для тысячніка, і адведай братоў тваіх, як маюцца, і даведайся патрэбы іхнія».

Они вместе с израильтянами и с Саулом стоят теперь в долине Эла, чтобы сразиться с филистимлянами».8

А Саўл і яны, і ўсе сыны Ізраіля ваявалі з Філістынцамі ў лагчыне Эла.

На следующий день Давид встал рано утром, поручил овец сторожу, взял поклажу и отправился в путь, как велел ему Иессей. Он подошел к стану в тот миг, когда войско выходило из него с боевым кличем.

І ўстаў Давід раніцаю, і даручыў авечак вартаўніку, і забраў [пасілкі], і пайшоў, як загадаў яму Есэй. І прыйшоў ён у табар, і войска выходзіла ў шыхтах з баявым крыкам.

Израильтяне и филистимляне выстроились для боя друг против друга.

І сталі ў шыхт Ізраільцяне і Філістынцы адны супраць другіх.

Давид оставил свою поклажу с обозным сторожем и поспешил к войску. Он нашел братьев, приветствовал их,

Давід, скінуўшы з сябе ношу і аддаўшы яе варце ў табары, пабег да дружынаў. І прыбег, і прывітаў братоў сваіх.

и, пока они разговаривали, выступил из рядов филистимлян тот самый ратоборец по имени Голиаф из Гата и стал выкрикивать те же самые слова, и Давид услышал его.

Калі ён размаўляў з імі, вось, выйшаў з шыхтоў той чалавек на імя Галіят, Філістынец з Гату, і гаварыў тыя самыя словы. І пачуў [гэта] Давід.

Кто бы из израильтян ни встречался с ним взглядом, все отступали в великом страхе.

А ўсе ваяры Ізраільскія, убачыўшы яго, уцякалі ад яго са страхам вялікім.

Израильтяне говорили: «Видите, кто это вышел вперед? Он хочет насмехаться над Израилем. Того, кто его убьет, царь щедро наградит, выдаст за него свою дочь и освободит весь его род от податей в Израиле».

І сказаў адзін з Ізраільцянаў: «Ці бачыце вы чалавека гэтага, які выходзіць? Ён выходзіць, каб зьневажаць Ізраіля. Дык чалавека, які заб’е яго, валадар узнагародзіць багацьцямі вялікімі, і дачку сваю дасьць за жонку, а дом бацькі ягонага вызваліць [ад падатку] ў Ізраілі».

Давид спросил тех, кто стоял рядом: «Что будет тому, кто убьет этого филистимлянина и снимет позор с Израиля? Да кто такой этот филистимлянин необрезанный, чтобы насмехаться над воинством Бога Живого!»

І сказаў Давід людзям, што стаялі каля яго, кажучы: «Што дадуць чалавеку, які заб’е Філістынца гэтага і здыме ганьбу з Ізраіля? Бо хто ён, гэты неабрэзаны Філістынец, што так насьміхаецца з войска Бога Жывога?»

И люди подтвердили сказанное прежде: «Вот что будет тому, кто убьет его».

І сказалі людзі тыя самыя словы, кажучы: «Так зробіць [валадар] чалавеку, які заб’е яго».

Старший его брат Элиав услышал, как Давид разговаривает с людьми, и разгневался на него. Он сказал: «Зачем ты явился сюда и на кого бросил нашу маленькую отару в степи? Знаю я твою самонадеянность и злые мысли: ты явился посмотреть на битву».

І пачуў Эліяў, старэйшы брат ягоны, як ён гаварыў пра гэта з іншымі, і загневаўся Эліяў на Давіда, і сказаў: «Навошта ты прыйшоў і каму пакінуў той малы статак у пустыні ? Я ведаю пыху тваю і ліхоту сэрца твайго, бо ты прыйшоў сюды, каб паглядзець на вайну».

Но Давид ответил: «Что я такого сделал? Разве мне даже поговорить нельзя?»

І сказаў Давід: «Што я такога зрабіў? Ці ж няможна пра гэта гаварыць?»

Отвернувшись от брата, он заговорил с другим человеком, спросил его о том же самом и получил прежний ответ.

І адвярнуўся ад яго да іншага, і спытаў тое самае. І людзі адказалі яму тыя словы, што і раней.

Слова, сказанные Давидом, не остались незамеченными, их пересказали Саулу, и тот приказал привести его.

І пачулі словы, якія гаварыў Давід, і пераказалі Саўлу, і ён паклікаў яго.

Давид сказал Саулу: «Пусть никто не падает духом из-за этого филистимлянина. Твой слуга пойдет и сразится с ним!»

І сказаў Давід Саўлу: «Няхай ніхто ня падае сэрцам з прычыны [Філістынца]. Слуга твой пойдзе і будзе змагацца супраць Філістынца гэтага».

Саул ответил Давиду: «Ты не можешь пойти и сразиться с этим филистимлянином, ведь ты еще мальчик, а он воин смолоду».

І сказаў Саўл Давіду: «Ня можаш ты ісьці супраць Філістынца гэтага і змагацца супраць яго, бо ты — юнак, а ён — ваяр ад маладосьці сваёй».

Давид ответил Саулу: «Твой слуга был пастухом при отаре своего отца. И бывало, что приходил лев или медведь и уносил овцу из отары.

І сказаў Давід Саўлу: «Слуга твой пасьвіў авечак бацькі свайго, і прыходзіў леў ці мядзьведзь, і хапаў барана спаміж статку,

Тогда я гнался за ним, разил его и спасал овцу у него из пасти, а если он нападал на меня, то я хватал его за гриву и разил насмерть.

а я даганяў яго, біў і вырываў [авечку] з пашчы ягонай. А калі ён выходзіў на мяне, я хапаў яго за сківіцу, і перамагаў яго, і забіваў яго.

И со львом, и с медведем справлялся твой слуга, и с этим филистимлянином необрезанным будет то же, что с ними, ведь он насмехается над воинством Бога Живого».

Нават льва і мядзьведзя перамагаў слуга твой. І гэты неабрэзаны Філістынец [будзе] як адзін з іх, бо ён насьміхаецца з войска Бога Жывога!»

И добавил Давид: «ГОСПОДЬ, избавлявший меня от львиных когтей и от медведя,9 избавит меня и от рук этого филистимлянина». Тогда Саул сказал Давиду: «Иди, и да пребудет с тобой ГОСПОДЬ!»

І сказаў Давід: «ГОСПАД, Які выратаваў мяне з кіпцюроў льва і мядзьведзя, выратуе мяне і ад рукі Філістынца гэтага». І сказаў Саўл Давіду: «Ідзі, і няхай ГОСПАД будзе з табою».

Саул одел Давида в свои одежды, возложил ему на голову медный шлем и надел на него доспехи.

І апрануў Саўл Давіда ў адзеньне сваё, і даў мядзяны шалом на галаву ягоную, і адзеў у панцыр.

Поверх доспехов Давид опоясался мечом Саула, но с непривычки не мог и шагу ступить. Давид сказал Саулу: «Я не могу во всём этом ходить, не привык!» — и снял с себя вооружение.

І падперазаўся Давід мячом ягоным кругом адзеньня, і паспрабаваў хадзіць, бо ня меў [яшчэ] спрактыкаванасьці. І сказаў Давід Саўлу: «Не магу я хадзіць у гэтым, бо нязвыкла мне». І скінуў Давід [усё] з сябе.

Он взял посох, выбрал пять гладких камней из пересохшего речного русла и положил в свою пастушью сумку. С этой сумкой и с пращой он вышел против филистимлянина.

І ўзяў ён у руку сваю кій свой, і выбраў сабе пяць гладкіх камянёў з ручая, і ўлажыў іх у торбу пастуха, якую меў замест кішэняў, і з пушчалкай у руцэ сваёй накіраваўся да Філістынца.

Филистимлянин вместе со своим щитоносцем двинулся на Давида.

А Філістынец ішоў і набліжаўся да Давіда, і збраяносец нёс шчыт перад ім.

Присмотревшись к Давиду, филистимлянин увидел, что тот молод, румян10 и красив, и отнесся к нему с презрением.

І глянуў Філістынец, і ўбачыў Давіда, і пагардзіў ім, бо быў ён яшчэ хлопец, руды і прыгожы тварам.

Спросил филистимлянин Давида: «Разве я собака, что ты вышел против меня с палками?» — и проклял Давида именем своих богов.

І сказаў Філістынец Давіду: «Ці ж я сабака, што ты ідзеш да мяне з кіем?» І пракляў Філістынец Давіда багамі сваімі.

Потом филистимлянин сказал Давиду: «Подойди сюда — и я брошу твое тело птицам небесным и диким зверям!»

І сказаў Філістынец Давіду: «Хадзі да мяне, і я аддам цела тваё птушкам паднебным і зьвярам палявым».

Давид ответил филистимлянину: «Ты идешь на меня с мечом, копьем и дротиком, а я выхожу против тебя с именем ГОСПОДА Воинств, Бога ополчений израильских, над которыми ты насмехался.

А Давід сказаў Філістынцу: «Ты ідзеш на мяне з мячом, і дзідай, і шчытом, а я іду на цябе ў імя ГОСПАДА Магуцьцяў, Бога войска Ізраіля, з якога ты насьміхаўся.

Сегодня ГОСПОДЬ предаст тебя в мои руки: я убью тебя, отсеку тебе голову — и сегодня же отдам трупы войска филистимского птицам небесным и зверям земным, и вся земля будет знать, что есть Бог у Израиля!

Сёньня аддасьць цябе ГОСПАД у рукі мае, і я перамагу цябе, і адсяку табе галаву тваю, і аддам трупы табару Філістынцаў сёньня птушкам паднебным і зьвярам зямным, і няхай ведае ўся зямля, што ёсьць Бог у Ізраіля.

И узнают все, кто собрался здесь, что не мечом и копьем спасает ГОСПОДЬ, ибо битва эта — ГОСПОДНЯ, и Он предал всех вас в наши руки».

Няхай ведае ўся царква, што ГОСПАД не мячом і дзідай ратуе, бо гэта вайна ГОСПАДА, і Ён выдасьць вас у рукі нашыя».

И когда филистимлянин поднялся и двинулся на Давида, Давид ринулся прямо на вражеский строй, навстречу филистимлянину.

І калі Філістынец устаў, і пайшоў, і набліжаўся да Давіда, Давід хутка пабег на бой насустрач Філістынцу.

Он запустил руку в сумку, достал оттуда камень, метнул им из пращи и попал филистимлянину в лоб, так что камень проломил ему череп, и тот упал ничком.

І ўсунуў Давід руку сваю ў торбу, і ўзяў адтуль камень, і пусьціў яго [пушчалкай], і ўдарыў ім Філістынца ў лоб. І засеў той камень паміж вачэй [Філістынца], і ён упаў абліччам на зямлю.

Так Давид одолел филистимлянина пращой и камнем, сразил его и убил, и не было в руках у Давида меча.

І перамог Давід Філістынца пушчалкай і камянём, і ўдарыў Філістынца, і забіў яго, і мяча не было ў руцэ Давіда.

Давид подбежал к филистимлянину, наступил на него и, вытащив из ножен его собственный меч, добил его — отсек ему голову. Филистимляне, увидев, что их могучий воин пал, обратились в бегство.

І падбег Давід, і стаў каля Філістынца, і ўзяў меч ягоны, і выцягнуў яго з похваў, і забіў яго, і адсек галаву яму. І ўбачылі Філістынцы, што волат іхні мёртвы, і кінуліся ўцякаць.

Воины израильские и иудейские бросились с боевым кличем преследовать филистимлян и гнались за ними до входа в Гат11 и до ворот Экрона. И тела сраженных филистимлян усеяли шараимскую дорогу до самого Гата и Экрона.

А ваяры Ізраіля і Юды падняліся, і ўзьнялі гармідар ваенны, і кінуліся ў пагоню за Філістынцамі аж да ўваходу ў даліну і да брамы Экрону. І трупы Філістынцаў ляжалі па дарозе ад Шаараіму аж да Гату і Экрону.

Возвратившись из погони, израильтяне разграбили филистимский стан.

І вярнуліся сыны Ізраіля пасьля пагоні за Філістынцамі, і абрабавалі табар іхні.

А Давид взял голову филистимлянина Голиафа и принес ее в Иерусалим, оставив его оружие у себя в шатре.

А Давід узяў галаву Філістынца і занёс яе ў Ерусалім, а зброю ягоную палажыў у намёце сваім.

Когда Саул увидел, как Давид идет навстречу филистимлянину, он спросил своего полководца Авнера: «Чей сын этот юноша, Авнер?» Но Авнер ответил: «Да живет душа твоя, царь, — не знаю».

Калі Саўл убачыў Давіда, які выходзіў насустрач Філістынцу, ён сказаў Абнэру, начальніку войска: «Абнэр, чый сын юнак гэты?» І сказаў Абнэр: «Як жывая душа твая, валадару, ня ведаю».

Тогда царь велел ему разузнать, чей сын этот юноша.

І сказаў валадар: «Запытайся, чый сын юнак гэты».

И когда Давид, сразив филистимлянина, возвращался назад, Авнер взял его и подвел к Саулу. Предстал пред ним Давид с головой филистимлянина в руке.

І калі, забіўшы Філістынца, Давід вярнуўся, узяў яго Абнэр, і прывёў да Саўла, і галава Філістынца [была] ў руцэ ягонай.

Саул спросил его: «Чей ты сын, юноша?» И Давид ответил: «Сын слуги твоего Иессея из Вифлеема».

І сказаў яму Саўл: «Чый ты сын, юнача?» І Давід сказаў: «Я — сын слугі твайго Есэя з Бэтлеему».

Примечания:

Под редакцией Кулаковых

4 [1] — Т. е. ок. 3 м.

5 [2] — Или: чешуйчатых доспехах.

5 [3] — Т. е. ок. 60 кг.

7 [4] — Т. е. ок. 7 кг.

12 [5] — Так в LXX; масоретский текст: стар среди мужей.

17 [6] — Эфа — мера объема, ок. 22 л.

18 [7] — Букв.: залог / поручительство; т. е. вещественное доказательство их благополучия.

19 [8] — Возможно, этот стих — не часть прямой речи Иессея, а замечание автора: тогда Саул и все израильтяне…

37 [9] — Букв.: от львиной лапы и от медвежьей лапы.

42 [10] — Или: рыжеволос.

52 [11] — Так в LXX; масоретский текст: в долину.

« 16 глава 18 глава »