1 Царств 17 глава

Первая книга Царств
Под редакцией Кулаковых → Пераклад Яна Станкевіча

Филистимляне собрали войско для битвы и выступили к Сохо, что в Иудее. Их стан был между Сохо и Азекой в Эфес-Даммиме.

І зьберлі Пілішчане войскі свае на вайну, і зьберліся ў Соко, каторы ў Юдэі, і разьлягліся табарам памеж Сока і Азэку ў Ефес-Даміме.

Саул и израильтяне, что были с ним, разбили стан в долине Эла и выстроились на битву с филистимлянами.

Саўла ж а мужы Ізраельскія зьберліся, і разьлягліся табарам у даліне ля дуба, і прыгатаваліся да вайны наўпярэймы Пілішчанам.

Филистимляне стояли на одном холме, израильтяне — на другом холме, а между ними была долина.

І стаялі Пілішчане на гары з аднаго боку, а Ізраелцы на гары з другога боку, а даліна памеж іх.

Из филистимского стана выступил ратоборец по имени Голиаф из Гата, ростом в шесть локтей с пядью.1

І вышаў із табараў Пілісцкіх дужэль, імям Ґоляф, з Ґафу; ростам ён — шэсьць локцяў і пядзя.

Его голову защищал медный шлем, сам он был в доспехах2 из меди весом в пять тысяч шекелей.3

І шолам мядзяны на галаве ў яго; і адзеўшыся ён быў у колцавы панцыр, і вага панцыра ягонага — пяць тысячаў сыкляў медзі.

На ногах медные поножи, а за плечами — дротик с медным наконечником.

І мядзяныя повязкі на нагах у яго, і мядзяная дзіда на мяжыкрылах ягоных.

Древко его копья было как вал ткацкого станка, а железный наконечник весил шестьсот шекелей.4 Перед ним выступал щитоносец.

І дзяржаньне дзіды ягонае, як навой у ткачоў; а лязо дзіды ягонае шасьцьсот сыкляў зялеза. І шчытаноша йшоў перад ім.

Голиаф встал перед израильским строем и бросил вызов: «Зачем вы выстроились на битву? Я филистимлянин, а вы рабы Саула. Выберите одного из своих воинов, и пусть он выйдет ко мне.

І стаў, і крычэў да радоў Ізраельскіх, і сказаў ім: «Нашто вышлі вы ваяваць? Ці не Пілішчанін я, а вы ня слугі Саўлавы? Абярыце сабе чалавека, і хай зыйдзе да мяне.

Если он в бою одолеет меня и убьет — мы станем вашими рабами, а если я одолею его и убью — вы станете нашими рабами, будете служить нам».

Калі ён зможа біцца з імною й заб’ець мяне, то мы будзем слугамі вашымі; калі ж я здолею яго й заб’ю яго, то вы будзеце слугамі нашымі, і будзеце служыць нам».

Филистимлянин говорил: «Посрамлю я сегодня войско израильское, только дайте мне кого-нибудь для поединка!»

І сказаў Пілішчанін: «Я паганбіў рады Ізраельскія сядні; дайце імне чалавека, і мы будзем біцца ў двубою».

Услышав эти слова, Саул и израильтяне испугались, пришли в смятение.

І пачулі Саўла а ўвесь Ізраель гэтыя словы Пілішчаніна, і спалохаліся а вельмі баяліся.

Давид был сыном эфратянина из Вифлеема в Иудее, по имени Иессей; у Иессея было восемь сыновей. Во дни Саула Иессей уже состарился, было ему много лет.5

Давід жа — сын Ефрафяніна таго з Бэтлеему Юдзінага, і імя ягонае Есэ, у каторага было восьмі сыноў. І муж гэты за дзён Саўлавых быў старшы меж людзёў.

Трое старших сыновей Иессея отправились с Саулом на войну. Первенца звали Элиав, второго — Авинадав и третьего — Шамма.

І пайшлі тры старшыя сыны Есавы, пайшлі за Саўлам на вайну; імёны трох сыноў тых, што пайшлі на вайну: старшы Еляў, другі за ім — Авінадаў, а трэйці — Шама.

Давид был самым младшим. Трое старших ушли с Саулом на войну,

Давід жа быў найменшы. А тры старшыя пайшлі за Саўлам;

а Давид ходил к Саулу и возвращался в Вифлеем, чтобы пасти овец своего отца.

А Давід пайшоў і зьвярнуўся ад Саўлы, пасьціць авечкі айца свайго ў Бэтлееме.

Сорок дней подряд утром и вечером выходил филистимлянин Голиаф и бросал вызов израильтянам.

І дабліжаўся Пілішчанін тый нараніцы і ўвечары, і выстаўляў сябе сорак дзён.

Иессей тогда сказал своему сыну Давиду: «Отнеси братьям эфу6 жареного зерна и эти десять хлебов. Поспеши в стан к братьям!

І сказаў Есэ Давіду, сыну свайму: «Вазьмі ж братом сваім ефу сушаных зярнят а дзесяць гэтых букаткаў хлеба і пабяжы да табару да братоў сваіх;

А эти десять сыров отнеси начальнику их тысячи. Узнай, всё ли благополучно у братьев, и принеси мне весть7 от них.

А гэтыя дзесяць сыраў занясі тысячніку, і даведайся ў братоў сваіх, як яны маюцца, і знакі іхныя возьмеш».

Они вместе с израильтянами и с Саулом стоят теперь в долине Эла, чтобы сразиться с филистимлянами».8

Саўла ж а яны а ўсі мужы Ізраельскія былі ў даліне дуба і ваявалі зь Пілішчанмі.

На следующий день Давид встал рано утром, поручил овец сторожу, взял поклажу и отправился в путь, как велел ему Иессей. Он подошел к стану в тот миг, когда войско выходило из него с боевым кличем.

І ўстаў Давід рана нараніцы, і паручыў авечкі вартаўніку, і падняўся, і пайшоў, як расказаў яму Есэ, і прышоў на месца цялежак. А войска вышла ў баявыя рады і крычэла да бітвы.

Израильтяне и филистимляне выстроились для боя друг против друга.

І зладзілі Ізраелцы й Пілішчане лады, лад супроці ладу.

Давид оставил свою поклажу с обозным сторожем и поспешил к войску. Он нашел братьев, приветствовал их,

І ськінуў Давід свае рэчы ізь сябе на руку вартаўніку рэчаў, і пабег да ладу, і прышоў, і папытаўся ў братоў сваіх, як маюцца.

и, пока они разговаривали, выступил из рядов филистимлян тот самый ратоборец по имени Голиаф из Гата и стал выкрикивать те же самые слова, и Давид услышал его.

І як ён гукаў ізь імі, і вось, аднадолец наймя Голяф, Пілішчанін із Ґафу, узышоў з ладу Пілісцкага, і гукаў падобна да тых словаў, і Давід пачуў.

Кто бы из израильтян ни встречался с ним взглядом, все отступали в великом страхе.

І ўсі Ізраелцы, абачыўшы гэтага чалавека, уцяклі ад яго, і надта баяліся.

Израильтяне говорили: «Видите, кто это вышел вперед? Он хочет насмехаться над Израилем. Того, кто его убьет, царь щедро наградит, выдаст за него свою дочь и освободит весь его род от податей в Израиле».

І сказалі Ізраелцы: «Бачыце гэтага чалавека, што ўзышоў? Бо ганьбіць Ізраеля ён узышоў. І будзе, што мужа, каторы заб’ець яго, забагаціць кароль вялікім багацьцям, і дачку сваю выдасьць за яго, і дом айца ягонага зробе вольным у Ізраелю».

Давид спросил тех, кто стоял рядом: «Что будет тому, кто убьет этого филистимлянина и снимет позор с Израиля? Да кто такой этот филистимлянин необрезанный, чтобы насмехаться над воинством Бога Живого!»

І сказаў Давід людзём, што стаялі зь ім, кажучы: «Што зробяць таму, хто заб’ець гэтага Пілішчаніна й здыйме ганьбу з Ізраеля? бо хто Пілішчанін неабрэзаны гэты, што ганьбе лад Бога жывога?»

И люди подтвердили сказанное прежде: «Вот что будет тому, кто убьет его».

І сказаў яму люд подле тога слова, кажучы: «Во, што зробяць таму чалавеку, каторы заб’ець яго».

Старший его брат Элиав услышал, как Давид разговаривает с людьми, и разгневался на него. Он сказал: «Зачем ты явился сюда и на кого бросил нашу маленькую отару в степи? Знаю я твою самонадеянность и злые мысли: ты явился посмотреть на битву».

І пачуў Еляў, старшы брат Давідаў, як гукаў ён ізь людзьмі, і зазлаваўся Еляў на Давіда, і сказаў: «Чаго ты зышоў сюды, і на каго пакінуў гэную крыху авец на пустыні? Я ведаю благія замеры твае й злосьць сэрца твайго; бо ты зышоў, каб паглядзець на бітву».

Но Давид ответил: «Что я такого сделал? Разве мне даже поговорить нельзя?»

І сказаў Давід: «Што ж я зрабіў цяпер? Ці ня словы гэта?»

Отвернувшись от брата, он заговорил с другим человеком, спросил его о том же самом и получил прежний ответ.

І адвярнуўся ад яго насупроці другога, і сказаў подле слова гэтага, і адказаў яму люд словам, як уперад.

Слова, сказанные Давидом, не остались незамеченными, их пересказали Саулу, и тот приказал привести его.

І пачулі словы, каторыя гукаў Давід, і сказалі Саўлу, і тый узяў яго.

Давид сказал Саулу: «Пусть никто не падает духом из-за этого филистимлянина. Твой слуга пойдет и сразится с ним!»

І сказаў Давід Саўлу: «Няхай не лякаецца нічые сэрца з прычыны яго: слуга твой пойдзе й будде біцца з гэтым Пілішчанінам».

Саул ответил Давиду: «Ты не можешь пойти и сразиться с этим филистимлянином, ведь ты еще мальчик, а он воин смолоду».

І сказаў Саўла Давіду: «Ня можаш ты йсьці да гэтага Пілішчаніна, каб біцца зь ім, бо ты маладзёнак, а ён воін із маленства свайго».

Давид ответил Саулу: «Твой слуга был пастухом при отаре своего отца. И бывало, что приходил лев или медведь и уносил овцу из отары.

І сказаў Давід Саўлу: «Пастухом авец быў слуга твой у вайца свайго, і як, бывала, прыходзіў леў альбо мядзьведзь і хапаў казянё із стады,

Тогда я гнался за ним, разил его и спасал овцу у него из пасти, а если он нападал на меня, то я хватал его за гриву и разил насмерть.

То я выходзіў за ім, і біў яго, і ратаваў зь ляпы ягонае; а калі ён кідаўся на мяне, то я хапаў яго за бараду, і біў яго, і забіваў яго.

И со львом, и с медведем справлялся твой слуга, и с этим филистимлянином необрезанным будет то же, что с ними, ведь он насмехается над воинством Бога Живого».

І лява, і медзьвядзя біваў слуга твой, і будзе гэты Пілішчанін неабрэзаны, як кажны ізь іх, бо ён ганьбе лады Бога жывога».

И добавил Давид: «ГОСПОДЬ, избавлявший меня от львиных когтей и от медведя,9 избавит меня и от рук этого филистимлянина». Тогда Саул сказал Давиду: «Иди, и да пребудет с тобой ГОСПОДЬ!»

І сказаў Давід: «СПАДАР, Каторы выбаўляў мяне ад лапы лява і ад лапы медзьвядзя, выбаве мяне й ад рукі гэтага Пілішчаніна». І сказаў Саўла Давіду: «Ідзі, і хай будзе СПАДАР із табою».

Саул одел Давида в свои одежды, возложил ему на голову медный шлем и надел на него доспехи.

І адзеў Саўла Давіда ў свае адзецьці, і ўзлажыў мядзяны шолам на галаву ягоную, і надзеў на яго панцыр.

Поверх доспехов Давид опоясался мечом Саула, но с непривычки не мог и шагу ступить. Давид сказал Саулу: «Я не могу во всём этом ходить, не привык!» — и снял с себя вооружение.

І паперазаўся Давід мячом ягоным па адзецьцю, і хацеў хадзіць, бо ён яшчэ не прабаваў. І сказаў Давід Саўлу: «,Я не магу хадзіць у гэтым, я ня прывыкшы». І ськінуў іх Давід ізь сябе.

Он взял посох, выбрал пять гладких камней из пересохшего речного русла и положил в свою пастушью сумку. С этой сумкой и с пращой он вышел против филистимлянина.

І ўзяў кій свой у руку сваю, і выбраў сабе пяць гладкіх каменчыкаў з ручая, і палажыў іх у пастускі капшук, што быў зь ім; і хатуль, і пушчала ў руццэ ў яго, і дабліжыўся да Пілішчаніна.

Филистимлянин вместе со своим щитоносцем двинулся на Давида.

І крануўся Пілішчанін, ідучы а бліжачыся да Давіда, і чалавек нёс шчыт сьпераду яго.

Присмотревшись к Давиду, филистимлянин увидел, что тот молод, румян10 и красив, и отнесся к нему с презрением.

І прыгледзеўся Пілішчанін, і абачыўшы Давіда, пагрэбаваў ім, бо ён быў малец, і румены, з пазорным відам.

Спросил филистимлянин Давида: «Разве я собака, что ты вышел против меня с палками?» — и проклял Давида именем своих богов.

І сказаў Пілішчанін Давіду: «Ці сабака я, што ты прышоў на мяне зь кіям?» І праклінаў Пілішчанін Давіда сваімі багамі.

Потом филистимлянин сказал Давиду: «Подойди сюда — и я брошу твое тело птицам небесным и диким зверям!»

І сказаў Пілішчанін Давіду: «Падыйдзі да мяне, і я аддам цела твае птуству нябёснаму і жывёле палявой».

Давид ответил филистимлянину: «Ты идешь на меня с мечом, копьем и дротиком, а я выхожу против тебя с именем ГОСПОДА Воинств, Бога ополчений израильских, над которыми ты насмехался.

А Давід сказаў Пілішчаніну: «Ты прышоў на мяне зь мячом а зь дзідаю а шчытом, я ж прышоў на цябе ў імя СПАДАРА войскаў, Бога ладоў Ізраельскіх, каторыя ты ганьбіў.

Сегодня ГОСПОДЬ предаст тебя в мои руки: я убью тебя, отсеку тебе голову — и сегодня же отдам трупы войска филистимского птицам небесным и зверям земным, и вся земля будет знать, что есть Бог у Израиля!

Сядні аддасьць цябе СПАДАР у руку маю, і я заб’ю цябе, і здыйму зь цябе галаву тваю, і аддам труп войска Пілісцкага птуству нябёснаму і зьверу земнаму, і пазнае ўся зямля, што ё Бог у Ізраелю.

И узнают все, кто собрался здесь, что не мечом и копьем спасает ГОСПОДЬ, ибо битва эта — ГОСПОДНЯ, и Он предал всех вас в наши руки».

І пазнае ўся гэта грамада, што не мячом а дзідаю выбаўляе СПАДАР, бо СПАДАРОВА вайна, і Ён аддасьць вас у рукі нашы».

И когда филистимлянин поднялся и двинулся на Давида, Давид ринулся прямо на вражеский строй, навстречу филистимлянину.

І сталася, як паўстаў Пілішчанін, і йшоў, і бліжыўся наўпярэймы Давіду, то пабарзьдзіў Давід і пабег да ладу наўпярэймы Пілішчаніну.

Он запустил руку в сумку, достал оттуда камень, метнул им из пращи и попал филистимлянину в лоб, так что камень проломил ему череп, и тот упал ничком.

І засунуў Давід руку сваю ў капшук, і ўзяў стуль камень, і пусьціў пушчалам, і выцяў Пілішчаніна ў лоб, ажно камень унізаўся ў лоб ягоны, і ён паваліўся відам на зямлю.

Так Давид одолел филистимлянина пращой и камнем, сразил его и убил, и не было в руках у Давида меча.

Дык Давід быў дужшы за Пілішчаніна пушчалам а каменям, і выцяў Пілішчаніна, і забіў яго, мяча ж ня было ў руццэ ў Давіда.

Давид подбежал к филистимлянину, наступил на него и, вытащив из ножен его собственный меч, добил его — отсек ему голову. Филистимляне, увидев, что их могучий воин пал, обратились в бегство.

Тады Давід падбег і стаў на Пілішчаніна, узяў меч ягоны, і агаліў, і забіў яго, і адцяў ім галаву ягоную; і абачылі Пілішчане, што памер асілак іхны, і ўцякалі.

Воины израильские и иудейские бросились с боевым кличем преследовать филистимлян и гнались за ними до входа в Гат11 и до ворот Экрона. И тела сраженных филистимлян усеяли шараимскую дорогу до самого Гата и Экрона.

І ўсталі мужы Ізраельскія а Юды, і крычэлі, і гналі Пілішчан, аж пакуль ты ўходзіш у даліну й аж да брамы Екрону. І падалі цятыя Пілішчане па дарозе Шаараімскай, аж да Ґафу й аж да Екрону.

Возвратившись из погони, израильтяне разграбили филистимский стан.

І зьвярнуліся сынове Ізраелявы з пагону за Пілішчанмі, і разглабалі табары іхныя.

А Давид взял голову филистимлянина Голиафа и принес ее в Иерусалим, оставив его оружие у себя в шатре.

І ўзяў Давід галаву Пілішчаніна, і занёс яе да Ерузаліму, а зброю ягоную палажыў у будане сваім.

Когда Саул увидел, как Давид идет навстречу филистимлянину, он спросил своего полководца Авнера: «Чей сын этот юноша, Авнер?» Но Авнер ответил: «Да живет душа твоя, царь, — не знаю».

Як абачыў Саўла Давіда, каторы выходзіў супроці Пілішчаніна, то сказаў Аўніру, вайводцу: «Аўніру, чый сын гэты малец?» Аўнір сказаў: «Хай жывець душа твая, каролю, ня ведаю».

Тогда царь велел ему разузнать, чей сын этот юноша.

І сказаў кароль: «Дык папытайся, чый сын гэты дзяцюк».

И когда Давид, сразив филистимлянина, возвращался назад, Авнер взял его и подвел к Саулу. Предстал пред ним Давид с головой филистимлянина в руке.

А як Давід зварачаўся па забіцьцю Пілішчаніна, то Аўнір узяў яго й прывёў да Саўлы, і галава Пілішчаніна была ў руццэ ў яго.

Саул спросил его: «Чей ты сын, юноша?» И Давид ответил: «Сын слуги твоего Иессея из Вифлеема».

І сказаў яму Саўла: «Чый сын ты, мальча?» І сказаў Давід: «Сын слугі твайго Еса Бэтлеемляніна».

Примечания:

Под редакцией Кулаковых

4 [1] — Т. е. ок. 3 м.

5 [2] — Или: чешуйчатых доспехах.

5 [3] — Т. е. ок. 60 кг.

7 [4] — Т. е. ок. 7 кг.

12 [5] — Так в LXX; масоретский текст: стар среди мужей.

17 [6] — Эфа — мера объема, ок. 22 л.

18 [7] — Букв.: залог / поручительство; т. е. вещественное доказательство их благополучия.

19 [8] — Возможно, этот стих — не часть прямой речи Иессея, а замечание автора: тогда Саул и все израильтяне…

37 [9] — Букв.: от львиной лапы и от медвежьей лапы.

42 [10] — Или: рыжеволос.

52 [11] — Так в LXX; масоретский текст: в долину.

« 16 глава 18 глава »